1.2 Creative Commons ngày nay

Thứ tư - 13/03/2024 19:09

1.2 Creative Commons Today

Theo: https://certificates.creativecommons.org/cccertedu/chapter/1-2-creative-commons-today/

Như một tập hợp các công cụ pháp lý, một tổ chức phi lợi nhuận, và một mạng và phong trào toàn cầu, Creative Commons đã tiến hóa theo nhiều cách thức trong suốt quá trình lịch sử của nó.

Kết quả học tập

Phân biệt giữa Creative Commons như một tập hợp các giấy phép, một phong trào, và một tổ chức phi lợi nhuận
Giải thích vai trò của Mạng Toàn cầu CC
Mô tả các lĩnh vực công việc cơ bản đối với CC như một tổ chức phi lợi nhuận

Câu hỏi lớn / Vì sao nó lại quan trọng

Bây giờ chúng ta biết vì sao Creative Commons đã được khởi xướng. Nhưng ngày nay Creative Commons là gì?

Ngày nay, giấy phép CC là phổ biến trên web và được những người sáng tạo trên khắp thế giới sử dụng cho mọi loại nội dung mà bạn có thể tưởng tượng. Phong trào mở mở rộng vượt ra khỏi chỉ các giấy phép CC, là một lực lượng toàn cầu của những người đã cam kết với ý tưởng rằng thế giới là tốt hơn khi chúng ta chia sẻ và làm việc cùng nhau. Creative Commons là tổ chức phi lợi nhuận quản lý các giấy phép CC và giúp hỗ trợ cho phong trào mở.

Suy ngẫm cá nhân/Tại sao điều đó lại quan trọng với bạn

Khi bạn nghĩ về Creative Commons, bạn nghĩ về các giấy phép? Các nhà hoạt động xã hội tìm cách cải cách bản quyền? Một công cụ cho việc chia sẻ? Biểu tượng trong vòng tròn? Thứ gì đó khác?

Bạn tham gia với Creative Commons như một nhà sáng tạo, người sử dụng lại, và/hoặc một nhà biện hộ? Bạn có muốn trở thành?

Có được kiến thức cơ bản

Ngày nay, các giấy phép CC và các công cụ phạm vi công cộng được sử dụng trong khoảng 2,5 tỷ tác phẩm, từ các bài hát cho tới các video trên YouTube, cho tới nghiên cứu khoa học. Các giấy phép đó đã giúp cho phong trào toàn cầu đi cùng nhau xung quanh tính mở, cộng tác, và sáng tạo của con người được chia sẻ. CC, tổ chức phi lợi nhuận, từng nằm trong Trường Luật Stanford, hiện có đội ngũ nhân viên làm việc trên khắp thế giới với nhiều dự án khác nhau trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Chúng ta sẽ xem xét các khía cạnh này của Creative Commons — các giấy phép, phong trào và tổ chức — và xem xét lần lượt từng khía cạnh.

Creative Commons: Các giấy phép

Các công cụ pháp lý CC cho các nhà sáng tạo nào chọn để chia sẻ các tác phẩm của họ với công chúng theo các điều khoản dễ dãi hơn so với cách tiếp cận mặc định về bản quyền “giữ lại tất cả các quyền” (All Rights Reserved). Các công cụ pháp lý đó được tích hợp vào các nền tảng nội dung do người sử dụng sinh ra như YouTube, Flickr, và Jamendo, và chúng được các dự án mở phi lợi nhuận sử dụng như Wikipedia và OpenStax. Chúng được các cơ sở sử dụng như B ảo tàng Nghệ thuật Metropolitan và Europeana, và các nhà sáng tạo riêng lẻ. Để sự sáng tạo sử dụng Creative Commons và bản quyền, hãy nghe bài hát này của Jonathan “Song-A-Day” Mann về lựa chọn sử dụng giấy phép CC cho âm nhạc của anh ấy.

Video: https://www.youtube.com/watch?v=NUGP-oW4_ZE

Đừng có khóa nó. Jonathan “Song-A-Day” Mann. CC BY.

Ngoài việc trao cho các nhà sáng tạo nhiều sự lựa chọn hơn về cách để chia sẻ tác phẩm của họ, các công cụ pháp lý CC phục vụ cho các mục tiêu chính sách quan trọng trong các lĩnh vực như xuất bản học thuật và giáo dục. Hãy xem video ngắn này, Vì sao Giáo dục Mở lại Quan trọng, để có ý thức về các cơ hội mà các giấy phép Creative Commons tạo ra cho giáo dục.

Video: https://www.youtube.com/watch?v=gJWbVt2Nc-I

Vì sao Giáo dục Mở lại Quan trọng. David Blake. CC BY.

Cũng cân nhắc xem vài (hoặc tất cả!) các tập phim của loạt Open Culture Voices (Các tiếng nói của Văn hóa Mở) để học hỏi về những lợi ích của việc mở ra quyền truy cập tới các bộ sưu tập di sản văn hóa. Kết hợp lại, các công cụ pháp lý đó giúp tạo lập các tài sản chung (commons) kỹ thuật số toàn cầu các dạng nội dung khác nhau - từ các truyện tranh (picture storybooks) đến cách truyện tranh minh họa (comics) — được cung cấp miễn phí cho bất kỳ ai sử dụng.

Các giấy phép CC có thể phục vụ bổ sung cho chức năng không bản quyền (non-copyright). Trong các cộng đồng thực hành được chia sẻ, các giấy phép có tác dụng báo hiệu một tập hợp các giá trị và cách vận hành khác với những gì được cung cấp theo hệ thống bản quyền mặc định.

Đối với một số người sử dụng, điều này ngụ ý quay lại mô hình kinh tế của các tài sản chung (the commons). Như nhà kinh tế học Mỹ David Bollier mô tả nó, “các tài sản chung phát sinh bất cứ khi nào một cộng đồng nhất định quyết định nó muốn quản lý tài nguyên theo cách thức hợp tác, với khía cạnh đặc biệt về quyền truy cập công bằng, sử dụng và tính bền vững”. Wikipedia là ví dụ tốt về một cộng đồng dựa vào các tài sản chung xung quanh nội dung được cấp phép CC.

Đối với những người khác, các công cụ pháp lý CC và các núm của chúng thể hiện tính giống nhau cho một tập hợp các giá trị cốt lõi. Các núm CC (CC buttons) đã trở thành các biểu tượng phổ biến khắp nơi cho việc chia sẻ, tính mở, và cộng tác của con người. Logo và các biểu tượng CC bây giờ là một phần của bộ sưu tập thiết kế thường trực ở Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại – MoMA (The Museum of Modern Art) ở Thành phố New York.

Trong khi không có động lực duy nhất nào cho việc sử dụng các giấy phép CC, có một ý nghĩa cơ bản rằng việc cấp phép CC bắt nguồn từ niềm tin cơ bản rằng kiến thức và sự sáng tạo là những khối xây dựng nên nền văn hóa của chúng ta chứ không phải là những hàng hóa đơn giản để từ đó thu được giá trị thị trường. Các giấy phép phản ánh niềm tin rằng mọi người đều có điều gì đó để đóng góp và không ai có thể sở hữu nền văn hóa chia sẻ của chúng ta. Về cơ bản, chúng phản ánh niềm tin vào lời hứa chia sẻ và cộng tác.

Creative Commons: một Phong trào

Kể từ năm 2001, một liên minh toàn cầu gồm nhiều người đã hình thành xung quanh Creative Commons và việc cấp phép mở[1]. Điều này bao gồm các nhà hoạt động làm việc về cải cách bản quyền khắp trên thế giới, các nhà hoạch định chính sách thúc đẩy các chính sách bắt buộc truy cập mở tới các tài nguyên giáo dục, nghiên cứu và dữ liệu được nhà nước cấp vốn, cũng như truy cập mở tới di sản văn hóa, và những người sáng tạo chia sẻ bộ các giá trị cốt lõi. Hầu hết mọi người và các cơ sở đó là một phần của phong trào CC không được kết nối chính thức với Creative Commons.

Mạng Toàn cầu CC - CCGN (CC Global Network) là nơi dành cho bất kỳ ai có quan tâm tớ và làm việc với các phong trào mở. Các thành viên của CCGN tới từ các tầng lớp khác nhau và bao gồm các luật sư, các nhà hoạt động, các học giả, nghệ sĩ, và nhiều hơn nữa, làm việc trong một dải rộng lớn các dự án và vấn đề có liên quan tới việc chia sẻ và cộng tác. Mạng lưới toàn cầu CC có hơn 700 thành viên và hơn 45 chi nhánh (Chapters) trên khắp thế giới. Để tìm hiểu thêm, hãy xem liệu có Chi hội nào ở quốc gia của bạn hay không hoặc liên hệ với network-support@creativecommons.org. Các nền tảng Mạng này là các lĩnh vực chuyên đề của Mạng nơi các tình nguyện viên cộng tác trong các hoạt động và dự án. Các nền tảng Mạng của CC là mở cho tất cả mọi người và bao gồm Nền tảng Giáo dục Mở (Open Education), Nền tảng Bản quyền (Copyright) và Nền tảng Văn hóa Mở (Open Culture).

Mạng Toàn cầu CC chỉ là một tác nhân trong nhiều phong trào mở lớn hơn, bao gồm những người tham gia Wikipedia (Wikipedians), Mozilla (Mozillians), các nhà biện hộ cho truy cập mở, và nhiều người khác.

Phần mềm tự do nguồn mở (Free and open source software) được trích dẫn như là lĩnh vực đầu tiên nơi việc chia sẻ mở được kết nối mạng đã tạo ra lợi ích hữu hình như một phong trào đi xa hơn nhiều so với công nghệ. Tổng quan của Người giải thích Hội thoại về các phong trào khác bổ sung thêm các ví dụ khác, chẳng hạn như Đổi mới Mở (Open Innovation) trong thế giới doanh nghiệp, Dữ liệu Mở (Open Data) (xem Các tài sản chung của Dữ liệu Mở (Open Data Commons)) và Nguồn đám đông (Crowdsourcing). Cũng có cả phong trào Truy cập Mở (Open Access), và phong trào đang phát triển xung quanh Tài nguyên Giáo dục Mở (Open Educational Resources). Và nhiều cơ sở di sản văn hóa và những người nắm giữ các bộ sưu tập khác (thường được tham chiếu tới như là các Phòng trưng bày, Thư viện, Kho lưu trữ, và Viện bảo tàng - GLAM (Galleries, Libraries, Archives, and Museums) đang phát hành các hình ảnh kỹ thuật số của các đối tượng trong các bộ sưu tập của họ, trở thành một phần của “Open GLAM” hoặc phong trào văn hóa mở.

Creative Commons: Tổ chức

Một tổ chức nhỏ phi lợi nhuận quản lý các công cụ pháp lý của Creative Commons và giúp thúc đẩy phong trào mở này. CC là một tổ chức phân tán, với các nhân viên và các nhà thầu CC làm việc từ các địa điểm khác nhau khắp trên thế giới.

Trong năm 2021, Creative Commons đã đầu một chiến lược mới nhằm vào việc trao quyền cho các chính phủ, cơ sở, cá nhân, và các cộng đồng khắp trên thế giới bằng việc trang bị cho họ các giải pháp kỹ thuật, pháp lý, và chính sách để xúc tác cho việc chia sẻ kiến thức và văn hóa vì lợi ích công cộng.

Điều này đánh dấu bước chuyển từ CC thúc đẩy chia sẻ nhiều hơn sang thúc đẩy chia sẻ tốt hơn. Chúng ta sẽ tiếp tục xây dựng các tài sản chung của kiến thức và văn hóa mang tính toàn diện, công bằng và truyền cảm hứng cho sự có đi có lại - tài sản chung phục vụ lợi ích công cộng. Được hướng dẫn bởi chiến lược này, công việc tổ chức của chúng tôi sẽ tập trung vào ba mục tiêu chiến lược:

Biện hộ: Tái định hình hệ sinh thái mở để hỗ trợ cho việc chia sẻ công bằng và có đi có lại vì lợi ích công cộng.
Đổi mới: Cải thiện các hạ tầng mở để thúc đẩy việc chia sẻ bền vững và có đạo đức vì lợi ích công cộng.
Xây dựng năng lực: Tạo lập kiến thức và các tài sản di sản văn hóa càng mở có thể càng tốt.

Các lưu ý cuối cùng

Creative Commons đã phát triển từ tầng hầm của trường luật thành một tổ chức toàn cầu với phạm vi tiếp cận rộng rãi và tên tuổi đầy quyền lực gắn liền với tập hợp các giá trị cốt lõi được chia sẻ. Nó là, cùng một lúc, một tập hợp các giấy phép, một phong trào, và một tổ chức phi lợi nhuận. Chúng tôi hy vọng đơn vị này giúp trao cho bạn ý nghĩa về những gì tổ chức làm và, thậm chí quan trọng hơn, làm thế nào bạn có thể ra nhập với chúng tôi trong công việc của chúng tôi.

Trong khi các giấy phép bản quyền mở tùy chỉnh khác đã được phát triển trong quá khứ, chúng tôi khuyến cáo sử dụng các giấy phép Creative Commons vì chúng là cập nhật, sử dụng miễn phí, và đã được áp dụng rộng rãi bởi các chính phủ, cơ sở và cá nhân như một tiêu chuẩn toàn cầu đối với các giấy phép bản quyền mở.

-----------------------------------------------------------------------

Giấy phép và Ghi công

Nội dung được cấp phép CC, Bản gốc