Bài học từ sự tăng trưởng hữu cơ của Redalyc như một mô hình truy cập mở kim cương

Lessons from Redalyc’s Organic Rise as a Model of Diamond Open Access

Tuesday, May 21, 2024 News

Theo: https://sparcopen.org/news/2024/lessons-from-redalycs-organic-rise-as-a-model-of-diamond-open-access/

Bài được đưa lên Internet ngày: 21/05/2024

Phiên bản đầu tiên của Redalyc đã được Eduardo Aguado López vẽ trên một chiếc khăn ăn vào năm 2002. Với tư cách là một giáo sư xã hội học khi đó, ông đã nói về cách để tạo ra một website để tải lên một tạp chí với Arianna Becerril-García, một sinh viên kỹ thuật máy tính.

Eduardo Aguado López

“Nó không thực sự được lên kế hoạch giống như một công ty khởi nghiệp với sự đầu tư và các bên liên quan,” Becerril-García, giám đốc điều hành của tổ chức phi lợi nhuận bây giờ đang hỗ trợ cho một mạng các tạp chí học thuật từ khắp nơi trên thế giới. “Chúng tôi đã không có công thức hay thuật toán nào để làm điều đó. Chúng tôi chỉ xây dựng lộ trình, luôn cố gắng đổi mới, và lắng nghe các biên tập viên tạp chí”.

Việc đáp ứng các nhu cầu của các tạp chí và làm việc cộng tác với công nghệ đang tiến hóa từng là chìa khóa cho thành công của dự án Mạng lưới các tạp chí khoa học từ Mỹ Latinh và Caribe, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha - Redalyc (Red de Revistas Científicas de América Latina y El Caribe, España y Portugal), như nó được gọi tên lúc ban đầu. Được giới hàn lâm sở hữu và có trụ sở ở Đại học Tự chủ công của Bang Mexico, Redalyc là mạng thông tin khoa học phục vụ như một danh mục các tạp chí truy cập mở. Nó gồm 1.572 tạp chí và gần 800.000 bài báo toàn văn từ 755 cơ sở ở 31 quốc gia.

Hạ tầng phi thương mại này ôm lấy khoa học như là tài sản chung (public good) là miễn phí - và được chia sẻ miễn phí. Thay vì dựa vào các Khoản phí Xử lý Bài báo - APC (Article Processing Charges), các tạp chí truy cập mở của Redalyc được xuất bản theo mô hình Truy cập Mở Kim cương (Diamond Open Access model), được hỗ trợ với mục đích nhằm vào việc thúc đẩy công bằng trong truyền thông học thuật. Tổ chức này cam kết duy trì sự kiểm soát xuất bản trong cộng đồng hàn lâm nhằm đảm bảo cho một hệ sinh thái khoa học bền vững bao gồm các tiếng nói của tất cả những ai muốn tham gia.

Redalyc là người tiên phòng của phong trào truy cập mở kim cương và được tôn trọng rộng rãi vì những gì nó đã làm được, Reggie Raju, giám đốc các dịch vụ nghiên cứu và học tập ở Đại học Cape Town ở Nam Phi, nói. Nó đã xoay sở để vượt qua được các thách thức về tài chính và khu vực.

“Redalyc đã thiết lập chuẩn mực cho chúng tôi ở Bán cầu Nam. Nó đã vạch ra con đường khá là độc đáo”, Raju nói. “Nó đã chỉ ra rằng khi người ta không có các lựa chọn nào khác, thì sau đó bạn trở nên sáng tạo và đổi mới”.

Các nhà nghiên cứu ở Bán cầu Nam từ lâu đã bị đẩy ra bên lề vì những định kiến như vị trí địa lý, ngôn ngữ, và nhận thức và sự uyên thâm kém hơn, Raju nói. Ông nói thêm rằng việc Redalyc có sự tham gia nhiều hơn của các cộng đồng bản địa khiến nó trở thành một mô hình để thúc đẩy công bằng xã hội.

Redalyc được hướng dẫn bởi mười nguyên tắc và giá trị được liệt kê trên trang web của mình. Đứng đầu danh sách: 1) Tri thức khoa học được tạo ra bằng công quỹ là tài sản chung và việc tiếp cận nó là quyền phổ quát; 2) Mô hình xuất bản mở, thuộc sở hữu của giới học thuật, phi lợi nhuận, bền vững, có trách nhiệm về số liệu, không có cấp dưới và không có các khoản phí xử lý bài báo (APC) cần được tăng cường; và 3) Truy cập Mở không có tương lai hoặc ý nghĩa nếu không có sự tiến hóa trong các hệ thống đánh giá nghiên cứu có giá trị. Tổ chức này cũng ủng hộ sự đa dạng của các tạp chí khoa học, quyền của tác giả và cách tiếp cận hợp tác để xuất bản truy cập mở.

Để ghi nhận thành quả của nó, Redalyc đã nhận được vị trí thứ ba trong Hạng mục Cơ sở Học thuật tại Cuộc thi Đổi mới về Minh bạch năm 2023 ở Thành phố Mexico. Đại học Oscar Ribas đã công nhận nó vì việc tăng cường hợp tác Nam-Nam ở Angola vào năm 2021. Redalyc cũng được vinh danh với Giải thưởng Mỹ Latinh và Caribe về Khoa học xã hội CLACSO “50 năm”.

Arianna Becerril-García

Becerril-García gần đây đã nhận được Giải thưởng Nhà khoa học Sự nghiệm Sớm (Nam Mỹ và vùng Caribe) từ Hội đồng Khoa học Quốc tế. Cô đã điều phối các dự án đa phương khác nhau được UNESCO hỗ trợ trong sự đối tác với các tổ chức như Viện Thống kê Ấn Độ, và các cơ quan chính phủ như Bộ Giáo dục, Khoa học, Công nghệ và Đổi mới của Angola, nơi cô đã tham gia trong các khuyến nghị cho pháp luật quốc gia về Truy cập Mở.

Sau khi ý tưởng ban đầu được phác thảo, Redalyc được ra mắt vào năm 2003 với mục tiêu cải thiện tính trực quan của các ấn phẩm khoa học ở Mỹ Latinh. Nó bắt đầu như một cổng thông tin cho các tạp chí khoa học xã hội và nhân văn. Năm 2006, nó đã mở ra phạm vi rộng hơn cho các tạp chí ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Nó cũng đánh giá chất lượng và tác động của các tạp chí, tác giả và quốc gia có trong thư viện điện tử của nó. Người tiêu dùng có thể dễ dàng tìm kiếm chỉ mục Redalyc theo tiêu đề, tác giả, quốc gia hoặc chủ đề. Tất cả tài liệu đều có quyền truy cập mở và có thể tải xuống miễn phí theo giấy phép Creative Commons.

[Xem Sự kết thúc của một dự án truy cập mở tập trung và sự khởi đầu của cơ sở hạ tầng bền vững dựa vào cộng đồng cho châu Mỹ Latinh: Redalyc.org sau mười lăm năm Hệ sinh thái truy cập mở ở châu Mỹ Latinh – Kho lưu trữ mở HAL]

Sự mở rộng lớn của Redalyc tới vào năm 2018, khi lãnh đạo của nó đã quyết định cam kết hoàn toàn với truy cập mở kim cương. Nó đã mở rộng công việc của mình vượt ra ngoài Mỹ Latin, Tây Ban Nha, và Bồ Đào Nha để lập chỉ mục các tạp chí từ mọi phần của thế giới mà đáp ứng các tiêu chí chất lượng của nó.

Becerril-García cho biết: “Đó là phản ứng trước phong trào truy cập mở đang phát triển trên khắp thế giới như thế nào, với sự xuất hiện của APC ở các nơi khác trên thế giới”. “Chúng tôi đã quyết định chỉ làm việc với các tạp chí không tính phí tác giả và độc giả - những tạp chí phi thương mại và học thuật. Chúng tôi tin rằng đây là những tạp chí dễ bị tổn thương nhất về mặt tính bền vững, nhưng chúng là tài sản công đóng góp mạnh mẽ cho hoạt động truyền thông khoa học. Đây chính xác là vai trò của việc Redalyc phù hợp với hệ sinh thái như thế nào.”

Redalyc được thành lập để cung cấp giá trị gia tăng cho các tạp chí—để chứng nhận chất lượng của các ấn phẩm phi thương mại, giúp chúng dễ được khám phá hơn. Nó cũng cung cấp các số liệu để cho thấy các tạp chí đã được sử dụng như thế nào, điều này rất quan trọng để được công nhận và phát triển bền vững.

Becerril-García cho biết: “Thành thật mà nói, lúc đầu, chúng tôi không tưởng tượng rằng Redalyc sẽ đảm nhận vai trò này và sự tăng trưởng thực sự không nằm trong kế hoạch”. “Chúng tôi đã bắt đầu chuyển đổi sang kỷ nguyên kỹ thuật số khi các tạp chí gặp những thách thức cơ bản trong việc tạo trang web và tải nội dung lên. “Chúng tôi cung cấp dịch vụ này để lưu trữ các bài viết.”

Trong nhiều năm, Redalyc đã đóng vai trò là trang web chính của nhiều tạp chí. Theo thời gian, tổ chức này cũng đã phát triển để đáp ứng nhu cầu của các tạp chí nhằm gắn kết hơn với người dùng, cung cấp các định dạng khác nhau và xã hội hóa nội dung. Redalyc có khả năng cung cấp những dịch vụ mà các tạp chí riêng lẻ trong các trường đại học không có.

Redalyc đã giúp chuyển nhiều tạp chí sang truy cập mở bằng cách số hóa nội dung, lập chỉ mục và cung cấp số liệu, Dominique Babini, cố vấn khoa học mở cho Hội đồng Khoa học Xã hội Mỹ Latinh (CLACSO), mạng lưới gồm 856 cơ sở nghiên cứu ở 55 quốc gia, cho biết.

“Redalyc xem xét truy cập mở từ góc độ xã hội, chính trị và khu vực. Babini, thành viên ban cố vấn Redalyc, cho biết: “Nó thực sự đã dự đoán trước được khoa học mở là gì”. “Trong 20 năm, Redalyc đã làm việc cùng với những tiếng nói khác ở Mỹ Latinh thúc đẩy truy cập mở do cộng đồng học thuật lãnh đạo. “Chúng tôi rất tự hào khi có một dự án như Redalyc trong khu vực của mình.”

Becerril-García cho biết tổ chức này hợp tác với các tổ chức và biên tập viên tạp chí. Redalyc cung cấp công nghệ và cơ sở hạ tầng, hoạt động như một nhóm với các trường đại học để sản xuất nội dung cho các ấn phẩm, sau đó được làm cho sẵn sàng thông qua truy cập mở tới công chúng. Redalyc được hỗ trợ bởi trường đại học công lập có trụ sở tại Toluca, Mexico và sự kết hợp của các khoản tài trợ. Nó có khoảng 60-70 nhân viên toàn thời gian, hầu hết là kỹ sư và các lập trình viên phần mềm. Redalyc thực sự được tích hợp với trường đại học và tuyển dụng nhiều sinh viên trong hoạt động của nó. Nhận thức được giá trị của việc quảng bá tới cộng đồng, họ có một xưởng phim chuyên nghiệp để sản xuất tài liệu và nội dung đào tạo để tiếp cận cộng đồng.

Becerril-García nói: “Chúng tôi cần làm việc trong cộng đồng và hợp tác để có cơ hội cạnh tranh với các nhà xuất bản thương mại”. “Họ có tất cả tiền trên thế giới. Rất khó để tồn tại khi là một tạp chí học thuật với nguồn lực hạn chế ở các nước đang phát triển.”

Babini cho biết thêm: “Redalyc rất mạch lạc. “Nó có một tầm nhìn rõ ràng và nó có sức mạnh để bảo vệ điều đó.”

Redalyc và các tạp chí phi thương mại khác đang hoạt động như một lực lượng thị trường để ngăn chặn sự độc quyền của các nhà xuất bản. “Các nhà xuất bản thương mại đi vào khu vực này và bẫy khách hàng bằng chi phí cao hơn, thuê bao và APC cao ngất ngưởng. Điều đó đang xảy ra ở những nơi khác trên thế giới,” Becerril-García nói, “nhưng không phải ở Mỹ Latinh vì chúng tôi có hệ sinh thái đa dạng hơn và khu vực phi thương mại mạnh mẽ từ các trường đại học”.

Tuy nhiên, các nhà xuất bản đang tích cực làm việc để mua lại một số tạp chí của khu vực đã được cộng đồng điều hành trong nhiều thập kỷ và một số đã cắn câu - tin rằng liên kết thương mại sẽ làm cho tạp chí có uy tín hơn, nhưng thực tế là nó vẫn là một ấn phẩm y hệt. Điều này làm cho Redalyc trở nên có giá trị nhất, vì nó chứng tỏ rằng các thực thể công có thể tạo ra các tạp chí chất lượng một cách hiệu quả, đưa ra các số liệu thay thế và đóng góp cho hệ thống truyền thông học thuật lành mạnh - và rằng các trường đại học công có thể trở thành nhà xuất bản truy cập mở thành công.

“Khoa học phải là tài sản chung. Nó có thể được duy trì chung và mang lại lợi ích chung,” chứ không phải là một sản phẩm hoặc dịch vụ cần phải mua,” Becerril García nói. “Ở Mỹ Latinh, nó giống như sự phức tạp của các nguồn lực làm việc cùng nhau, mọi người đầu tư vào một phần của hệ sinh thái và mọi người đều được hưởng lợi từ kết quả đó”.