Các tài nguyên bổ sung thêm (cho Bài 2 - Luật bản quyền)

Thứ ba - 02/04/2024 18:42

Additional Resources

Theo: https://certificates.creativecommons.org/cccertedu/chapter/additional-resources-2/

Thêm thông tin về các khái niệm bản quyền

Trách nhiệm và các biện pháp khắc phục

Thông thường, để đưa ra khiếu nại về hành vi vi phạm bản quyền, người sáng tạo hoặc chủ sở hữu bản quyền chỉ cần chứng minh rằng họ có bản quyền hợp lệ đối với tác phẩm của mình và bị cáo đã sao chép diễn đạt được bảo vệ từ tác phẩm đó. Tuy nhiên, các sự kiện khác có thể thích hợp trong một số trường hợp, chẳng hạn như nếu bị cáo khẳng định rằng một ngoại lệ hoặc giới hạn được áp dụng cho việc sử dụng của họ hoặc rằng tác phẩm của họ được tạo ra một cách độc lập.
Luật bản quyền của một số quốc gia cấp cho người giữ bản quyền các biện pháp pháp lý đối với hành vi vi phạm. Loại và số lượng các biện pháp khắc phục bao gồm cả thiệt hại do pháp luật quy định. Cần lưu ý đến sự tồn tại của các khoản bồi thường thiệt hại theo luật định và các biện pháp khắc phục khác được pháp luật hiện hành cho phép, bao gồm các quy định pháp lý quy định phí pháp lý trong một số trường hợp.

Cấp phép và chuyển giao

Nhiều người sáng tạo và chủ sở hữu bản quyền cần trợ giúp để thực hiện đầy đủ các quyền độc quyền hoặc họ có thể chỉ cấp cho người khác quyền thực hiện quyền theo luật bản quyền. Một số người sáng tạo chọn cấp phép một số hoặc tất cả các quyền đó, độc quyền hoặc không độc quyền. Những người khác chọn bán toàn bộ quyền của mình và cho phép người khác thực hiện chúng thay họ, đôi khi để đổi lấy tiền bản quyền. Thường có các thủ tục liên quan đến việc bán hoặc cấp phép độc quyền bản quyền.

Chấm dứt chuyển nhượng bản quyền và giấy phép

Luật pháp của một số quốc gia cấp cho chủ sở hữu bản quyền quyền chấm dứt hợp đồng hoặc giấy phép chuyển nhượng ngay cả khi hợp đồng hoặc giấy phép chuyển nhượng không cho phép chấm dứt. Ví dụ, tại nước Mỹ, luật bản quyền cung cấp hai cơ chế để thực hiện việc này tùy thuộc vào thời điểm hợp đồng chuyển nhượng hoặc giấy phép có hiệu lực. Để biết thêm thông tin về các quyền này và công cụ cho phép người sáng tạo và chủ sở hữu bản quyền tìm hiểu xem họ có các quyền đó hay không, hãy truy cập Rightsback.org.

Các khóa học, đào tạo và tài nguyên

CopyrightX của Trường Luật Harvard.
- Đây là khóa học về bản quyền được sáng kiến học tập từ xa HarvardX của trường Luật Harvard cung cấp.
Thông tu #1 của Văn phòng Bản quyền Hoa Kỳ, “C ở bản về Bản quyền.”
Copyright Bản quyền cho các Nhà giáo dục & Thủ thư của Coursera. Giữ lại tất cả các quyền.
- Một khóa học về bản quyền do Coursera cung cấp.

Các tài nguyên về quyền nhân thân

Thông tin thêm về triết lý bản quyền

William Fisher, “Theories of Intellectual Property,” in Stephen Munzer, ed., New Essays in the Legal and Political Theory of Property (Cambridge University Press, 2001).
Craig, Carys J., “Feminist Aesthetics and Copyright Law: Genius, Value, and Gendered Visions of the Creative Self” (2014). Osgoode Legal Studies Research Paper Series. 31.
Greene, K.J. “Intellectual Property at the Intersection of Race and Gender: Lady Sings the Blues.” American University Journal of Gender, Social Policy & the Law. 16, no. 3 (2008): 365-385.

Thông tin thêm về phạm vi công cộng

Copyright Term and the Public Domain in the United States by Cornell University Library Copyright Information Center. CC BY. 3.0.
- Tài liệu này cung cấp thông tin bản quyền về khi nào các tài nguyên rơi vào phạm vi công cộng, tùy thuộc vào hoàn cảnh theo đó chúng đã được viết.
Out of Copyright: Determining the Copyright Status of Works
- Đây là một website để giúp xác định tình trạng bản quyền của một tác phẩm và liệu nó đã rơi vào phạm vi công cộng hay chưa ở Ủy ban châu Âu.
The Public Domain Manifesto by Communia. GNU General Public License
- Đây là website với thông tin về phạm vi công cộng, các giá trị của một số người hỗ trợ của nó, và vài khuyến nghị về cách để sử dụng phạm vi công cộng như thế nào.
The Europeana Public Domain Charter. CC BY SA
- Đây là tài nguyên đa ngôn ngữ, thiết lập vài nguyên tắc cho các cơ sở di sản văn hóa về cách để tiếp cận số hóa các tác phẩm trong phạm vi công cộng.
Center for the Study of Public Domain by Duke Law School
- Đây là website có thông tin và các sự kiện liên quan đến phạm vi công cộng.
Public Domain Review
- Đây là một tạp chí trên trực tuyến và khoogn phải là một dự án không vì lợi nhuận, trình bày các tác phẩm đã đi vào phạm vi công cộng. Tạp chí được dành riêng cho việc khám phá các tác phẩm gây tò mò và hấp dẫn từ lịch sử nghệ thuật, văn học và ý tưởng.
Margoni, T., 2014. The Digitisation of Cultural Heritage: Originality, Derivative Works and (Non) Original Photographs (Institute for Information Law (IViR) No. ID 2573104).
- Tài liệu khám phá liệu các bản sao gốc của các tác phẩm thuộc về phạm vi công cộng có nên nhận được bảo vệ bản quyền hay không, với trọng tâm đặc biệt nhằm vào Liên minh châu Âu.

Thông tin thêm về các biểu hiện văn hóa truyền thống

Is it possible to decolonize the Commons? An interview with Jane Anderson of Local Contexts, by Jennie Rose Halperin, CC BY
- Cuộc phỏng vấn với Jane Anderson từ Local Contexts khám phá tầm nhìn bổ sung giữa Creative Commons và Traditional Knowledge (Tri thức truyền thống).
Sharing Indigenous Cultural Heritage Online: An Overview of GLAM Policies
Whakatōhea TK Labels presentation
- Nhóm Kỹ thuật số Whakatōhea Digitech chia sẻ với Iwi khác về lộ trình của Iwi với các Nhãn (Labels)
Whakatōhea TK Labels wānanga
- Whakatōhea Digitech trình bày về các Nhãn cho các cơ sở ở New Zealand

Thông tin thêm về các giới hạn và ngoại lệ về bản quyền

Fair Use Evaluator
- Đây là một công cụ trên trực tuyến để giúp người sử dụng hiểu cách để xác định “tính hợp lý” (Fairness) sử dụng theo luật bản quyền của nước Mỹ, và làm việc với các tư liệu theo sử dụng hợp lý (Fair Use).
U.S. Copyright Office Fair Use cases
Best Practices in Fair Use for Open Educational Resources
- Chương trình về Công lý Thông tin và Sở hữu Trí tuệ của Cao đẳng Luật thuộc Đại học Washington của Mỹ cung cấp một loạt hội thảo, phỏng vấn và hội thảo trực tuyến được thực hiện trong suốt năm 2019 và 2020.
Copyright and Exceptions by Kennisland. CC0 1.0 Public Domain Designation
- Đây là bản đồ tương tác về các ngoại lệ bản quyền của châu Âu.
A Fair(y) Use Tale by Eric Faden. CC BY-NC-SA 3.0
- Đây là một bản kết hợp giáo dục sử dụng hợp lý, mà, một cách trớ trêu thay lại sử dụng các đoạn phim từ các bộ phim của Disney vì nó giải thích cách thức hoạt động của bản quyền. Cuộc thảo luận về sử dụng hợp lý bắt đầu ở khoảng thời gian 6 phút 30 giây trong video.
The Treaty of Marrakesh Explained (DOCX) by the World Blind Union.
- Đây là bài đăng do WBU chuẩn bị nhằm giải thích một số điểm cơ bản của Hiệp ước Marrakesh và cách thức thực hiện Hiệp ước trên toàn quốc.
Copyright and Access to Knowledge by the International Library Federation Association, CC BY 4.0.
- IFLA đang đề xuất một khung quốc tế có tính đến nhu cầu của các thư viện để có một hệ thống bản quyền cân bằng.
Directive on Copyright in the Digital Single Market
- Đây là một bài trên Wikipedia giải thích chỉ thị bản quyền 2019 của Liên minh châu Âu. Chỉ thị này mở rộng luật bản quyền hiện hành của Liên minh châu Âu và bao gồm một số ngoại lệ bổ sung cho những điều như khai thác văn bản và dữ liệu. CC BY SA 4.0
- Đây là “Đề xuất cho Chỉ thị về bản quyền trong Thị trường Số Duy nhất của Nghị viện châu Âu” của Ủy ban châu Âu (14/09/2016).

Thông tin bổ sung về số hóa các tác phẩm trong phạm vi công cộng, các tác phẩm mồ côi, điều ước quốc tế, cũng như các giới hạn và ngoại lệ

Trình hướng dẫn Chứng chỉ CC đã đưa ra nội dung sau. Creative Commons vẫn chưa xem xét thông tin này, và một số thông tin trong số đó vượt quá mức giới thiệu của khóa học cấp Chứng chỉ.

Số hóa các tác phẩm trong phạm vi công cộng

Đã có tranh luận về việc liệu các bản sao chép không nguyên bản của các tác phẩm thuộc phạm vi công cộng có được hưởng các quyền mới hay không, thông qua bảo vệ bản quyền hoặc các quyền liên quan. Ở Mỹ, vụ Bridgeman kiện Corel ở Quận Nam New York phát hiện ra rằng các bản sao không phải là bản gốc không đáp ứng tiêu chí “tính nguyên gốc” cần thiết để được bảo vệ bản quyền ở Mỹ. Các tòa án cấp dưới nhận thấy đánh giá đó là đúng, nhưng vẫn chưa có vụ việc nào được đưa lên Tòa án Tối cao Mỹ.
Các quốc gia khác có những cân nhắc khác với tiêu chí “độ nguyên gốc”. Ví dụ, ở Anh, “mồ hôi trán” (sweat of the brow) cũng là một học thuyết pháp lý liên quan có thể cấp thêm bản quyền hoặc quyền liên quan cho việc số hóa một tác phẩm thuộc phạm vi công cộng. Ở Đức, bản sao của các tác phẩm thuộc phạm vi công cộng được bảo vệ bởi quyền liên quan.[1] Xem “Quyền tương tự và quyền liên quan” ở Mục 2.1.
Nói chung, có sự khác biệt đáng kể về mặt thẩm quyền xung quanh vấn đề này. Creative Commons gợi ý rằng việc sao chép các tác phẩm thuộc phạm vi công cộng nên vẫn thuộc phạm vi công cộng.

Các tác phẩm mồ côi (Orphan Works)

Sự kết hợp phạm vi bảo vệ bản quyền rất rộng, thời hạn dài và độc quyền tạo ra những thách thức đối với việc tiếp cận nội dung của công chúng cũng như đối với các tổ chức chịu trách nhiệm chăm sóc tri thức tập thể của xã hội. Ví dụ: sự kết hợp của các thời hạn rất dài với sự bảo vệ tự động được cấp bởi bản quyền đã tạo ra một lượng lớn “tác phẩm mồ côi” (orphan works) - những tác phẩm có bản quyền mà người nắm giữ bản quyền không xác định được hoặc không thể xác định được. Ở một số quốc gia, các cơ sở không thể tạo bản sao của những tác phẩm này để bảo tồn chúng mà không vi phạm bản quyền. Văn phòng Bản quyền của nước Mỹ có thêm thông tin về các tác phẩm mồ côi trong báo cáo năm 2015 của họ, “Tác phẩm mồ côi và số hóa đại chúng” (Orphan Works and Mass Digitization).

Các Điều ước và thỏa thuận quốc tế

Hiệp định quan trọng nhất trong số các hiệp định quốc tế đó là Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ (TRIPS)—được đàm phán như một phần của các hiệp định hình thành nên Tổ chức Thương mại Thế giới vào năm 1994. TRIPS là một hiệp định rất rộng bao gồm các quyền khác như nhãn hiệu và bằng sáng chế. Chủ đề này vượt quá phạm vi của khóa học này, nhưng cần lưu ý ở đây: TRIPS coi bản quyền là một vấn đề thương mại quốc tế, bao gồm cả các biện pháp trừng phạt thương mại đối với các quốc gia không tuân thủ một số nguyên tắc được thiết lập trong TRIPS (rút ra từ các hiệp định quốc tế trước đó, chẳng hạn như Berne). Ví dụ: nếu thay đổi trong luật bản quyền quốc gia nhằm đưa ra giới hạn và ngoại lệ không tuân theo thử nghiệm ba bước của Berne (được tham chiếu trong Phần 2.4), quốc gia đang cố gắng thực hiện giới hạn và ngoại lệ có thể bị trừng phạt về mặt thương mại. TRIPS có tác động lâu dài đến những cân nhắc chính sách công quan trọng, chẳng hạn như tiếp cận kiến thức hoặc tiếp cận thuốc y dược. Nó cũng góp phần tiêu chuẩn hóa hơn nữa một số khái niệm bảo vệ bản quyền quan trọng, làm mờ ranh giới của luật bản quyền quốc gia.
Một cách khác để thực hiện chính sách bản quyền là thông qua các hiệp định thương mại song phương và đa phương. Trong lịch sử, những hiệp định này bao gồm các hiệp định như: Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) và Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA). Hạn chế lớn nhất của các cuộc đàm phán thương mại đa phương là chúng thường được tiến hành bí mật với rất ít hoặc không có sự tham gia của các tổ chức xã hội dân sự và công chúng.
Hiệp ước Marrakesh tìm cách giải quyết vấn đề mà Hiệp hội Người mù Thế giới gọi là “nạn đói sách” (Book Famine), trong đó chưa đến 10% tài liệu in được sản xuất ở định dạng dễ tiếp cận. Thỏa thuận này đưa ra một số hạn chế và ngoại lệ cụ thể đối với người khuyết tật.[2]

Tuy nhiên, hiệp định quốc tế quan trọng này vẫn cần được đưa vào luật bản quyền quốc gia tại các quốc gia mà hiệp định đã có hiệu lực. Liên đoàn các Hiệp hội Thư viện Quốc tế (IFLA) đang giám sát việc thực hiện Hiệp ước Marrakesh trên toàn thế giới, cung cấp phiên bản cập nhật về tình trạng hiện tại ở các quốc gia khác nhau.
Cho đến khi Hiệp ước Marrakesh được phê chuẩn vào năm 2016, không có điều ước quốc tế nào quy định mức tiêu chuẩn tối thiểu cho các hạn chế và ngoại lệ.[3] Không giống như bảo vệ bản quyền đã được ký kết vào luật bản quyền quốc tế để mở rộng phạm vi và điều khoản bảo vệ bản quyền trên toàn cầu, không có điều ước quốc tế nào đưa ra những hạn chế và ngoại lệ ở cấp độ toàn cầu đối với các hoạt động quan trọng như giáo dục hoặc nghiên cứu hoặc đối với các lĩnh vực quan trọng như thư viện, kho lưu trữ và viện bảo tàng.

Các giới hạn và ngoại lệ

Mức độ hoạt động mà các quốc gia cho phép có những giới hạn và ngoại lệ có thể khác nhau đáng kể. WIPO thường ủy thác các nghiên cứu đưa ra cái nhìn tổng quan về những giới hạn và ngoại lệ trên toàn thế giới. Những điều này không phản ánh quan điểm của WIPO nhưng chúng hữu ích như một cách để hiểu được tình trạng ở các quốc gia khác. Ví dụ, nghiên cứu về những giới hạn và ngoại lệ đối với thư viện năm 2015 cho thấy trong số 188 quốc gia ký kết Công ước Berne (tại thời điểm nghiên cứu), 32 quốc gia không đưa ra bất kỳ ngoại lệ hoặc giới hạn nào đối với thư viện. Một nghiên cứu tương tự được thực hiện tại các bảo tàng cùng năm đó cho thấy trong số 188 quốc gia, chỉ có 45 quốc gia có quy định trong luật đặc biệt cho phép các bảo tàng thực hiện một số mục đích sử dụng nhất định đối với các tác phẩm trong bộ sưu tập của họ mà không cần sự cho phép trước của chủ sở hữu quyền.
Mặc dù luật pháp quốc gia có khác nhau nhưng thông thường hầu hết các quốc gia đều đưa ra những giới hạn và ngoại lệ trong các lĩnh vực sau:

Quyền trích dẫn: đây là một ngoại lệ cho phép đưa tác phẩm khác vào tác phẩm của mình để phê bình, bình luận hoặc minh họa một quan điểm.
Các hoạt động giáo dục: cho phép các hoạt động giáo dục diễn ra mà không áp đặt một quy trình rườm rà để xin phép.
Các thư viện, cơ quan lưu trữ và viện bảo tàng: cho phép các tổ chức quan trọng này thực hiện các hoạt động của mình mà không vi phạm bản quyền, chẳng hạn như các hoạt động bảo tồn hoặc cung cấp khả năng tiếp cận kiến thức và thông tin cho khách hàng.
Người khuyết tật: hầu hết các nước đều có một số ngoại lệ đối với người mù.

Bản đồ các quốc gia có vài dạng ngoại lệ có lợi cho các viện bảo tàng từ 2015, dựa trên “Nghiên cứu về các giới hạn và loại trừ về bản quyền cho các viện bảo tàng”, của ean-François Canat và Lucie Guibault, cộng tác với Elisabeth Logeais. Bản đồ của Scann, CC0.

Điều quan trọng là phải kiểm tra luật bản quyền quốc gia của bạn để xem luật đó đưa ra những hạn chế và ngoại lệ nào. Và hãy nhớ: nguyên tắc lãnh thổ được đề cập trong Phần 2.2 cũng áp dụng cho các hạn chế và ngoại lệ, nghĩa là các hạn chế và ngoại lệ luôn mang tính đặc thù của từng quốc gia.

-----------------------------------------------------------------------

Tình trạng này có thể thay đổi khi thực hiện Điều 14 của Chỉ thị mới về Thị trường Kỹ thuật số Duy nhất ở Châu Âu, trong đó quy định rằng việc sao chép các tác phẩm nghệ thuật thuộc phạm vi công cộng không được cấp bản quyền mới. Communia, một liên minh của các tổ chức khác nhau từ Châu Âu (bao gồm một số chi hội BĐKH), đã phân tích vấn đề này một cách sâu rộng.
Các khía cạnh quan trọng của thỏa thuận là: Bất kỳ “thực thể được ủy quyền” nào, chẳng hạn như thư viện và cơ quan lưu trữ, cơ sở giáo dục hoặc tổ chức của người khuyết tật, đều có thể tùy chỉnh các tác phẩm in để sản xuất tài liệu dễ tiếp cận cho những người “không có khả năng đọc chữ in” mà không cần xin phép cơ quan quản lý. chủ sở hữu bản quyền và không vi phạm bản quyền. “Khuyết tật in ấn” mở rộng phạm vi đối tượng thụ hưởng. Nhiều quốc gia có những ngoại lệ quốc gia cho phép người mù tiếp cận các tác phẩm in. Những người không có khả năng đọc chữ in bao gồm những người có thể gặp khó khăn khi truy cập văn bản in do khuyết tật về vận động (ví dụ: họ không thể lật trang) hoặc khuyết tật về thần kinh khiến họ khó tiếp cận các tác phẩm in (ví dụ: chứng tự kỷ), trong số những người khác. Thỏa thuận này bao gồm một điều khoản về cái được gọi là “trao đổi tác phẩm xuyên biên giới”, cho phép các tổ chức được ủy quyền từ một quốc gia trao đổi các tác phẩm có thể truy cập được với tổ chức được ủy quyền từ một quốc gia khác mà không cần xin phép chủ sở hữu bản quyền hay vi phạm bản quyền.
Điều quan trọng cần lưu ý là, tại WIPO, các thành viên của Communia đã xác định và thảo luận về việc thiếu các thỏa thuận quốc tế cho phép các hoạt động cơ bản như giáo dục và nghiên cứu, hoặc các công việc quan trọng của thư viện, cơ quan lưu trữ và bảo tàng, tạo ra một hệ thống bản quyền không cân bằng, bằng chứng là trong tuyên bố chung này từ Communia.

-----------------------------------------------------------------------

Giấy phép và Ghi công

Nội dung được cấp phép CC, Bản gốc