Bạn cần biết những gì về các khung năng lực AI mới của UNESCO cho học sinh và giáo viên

What you need to know about UNESCO's new AI competency frameworks for students and teachers

3 September 2024. Last update:18 September 2024

Theo: https://www.unesco.org/en/articles/what-you-need-know-about-unescos-new-ai-competency-frameworks-students-and-teachers

Bài được đưa lên Internet ngày: 03/09/2024. Cập nhật mới nhất: 18/09/2024

Trí tuệ nhân tạo – AI (Artificial Intelligence) đang biến đổi nhanh chóng thế giới của chúng ta và thay đổi cách chúng ta sống, làm việc và học tập. Để giúp các hệ thống giáo dục bắt kịp, UNESCO đã phát hành 2 khung năng lực AI mới - một cho học sinh và một cho giáo viên.

Các khung này nhằm hướng dẫn các quốc gia hỗ trợ học sinh và giáo viên hiểu tiềm năng cũng như các rủi ro của AI để tham gia với nó một cách an toàn, có đạo đức và có trách nhiệm trong giáo dục và hơn thế nữa. Các khung được phát hành nhân dịp Tuần lễ Học tập Kỹ thuật số 2024, một trong các sự kiện chính thường niên của UNESCO.

Đây là những gì bạn cần biết về các sáng kiến mới nhất của UNESCO để tích hợp các năng lực AI vào giáo dục.

Vì sao UNESCO tập trung vào AI tách biệt khỏi các công nghệ kỹ thuật số khác trong giáo dục?

AI là phân biệt được với các công nghệ kỹ thuật số khác vì tiềm năng của nó để định hình lại sâu sắc các xã hội, nền kinh tế và hệ thống giáo dục. Không giống như các công nghệ thông tin và truyền thông (CNTT-TT), AI đặt ra các thách thức độc nhất vô nhị về đạo đức và xã hội, chẳng hạn như các vấn đề về tính công bằng, minh bạch, quyền riêng tư và trách nhiệm giải trình. Ngoài ra, khả năng độc đáo của AI để bắt chước hành vi của con người trực tiếp tác động đến quyền tự quyết của con người. Cách thách thức đó đòi hỏi các năng lực chuyên dụng ngoài phạm vi hiểu biết kỹ thuật số truyền thống.

Trong khi UNESCO đã cung cấp hướng dẫn về các năng lực kỹ thuật số nhiều năm qua, các khung năng lực AI mới này được điều chỉnh để giải quyết các sắc thái cụ thể của AI. Chúng nhấn mạnh cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm cho giáo dục AI, thúc đẩy tư duy phản biện, các xem xét về đạo đức và sử dụng có trách nhiệm các công nghệ AI.

Vì sao các khung năng lực AI quan trọng đối với các quốc gia?

Khi AI ngày càng được tích hợp vào tất cả các khía cạnh xã hội, các hệ thống giáo dục khắp trên thế giới đang vật lộn để bắt kịp. Các khung này cung cấp lộ trình rất cần thiết cho các quốc gia để phát triển các chiến lược giáo dục AI sáng suốt về đạo đức, toàn diện, tùy chỉnh được và hướng về phía trước.

Bằng việc giúp cho học sinh và giáo viên hiểu tiềm năng và các hạn chế của AI, các khung đó nhằm trao quyền cho họ để sử dụng Ai có trách nhiệm và sáng suốt, đảm bảo rằng AI đóng góp tích cực cho xã hội và môi trường.

Cách tiếp cận về AI trong giáo dục của UNESCO là gì?

UNESCO dùng cách tiếp cận lấy con người làm trung tâm cho AI trong giáo dục, nhấn mạnh việc nâng cao các năng lực con người và thúc đẩy công bằng xã hội, tính bền vững và phẩm giá của con người. Điều này phù hợp với các nguyên tắc được nêu trong Hướng dẫn của UNESCO về AI tạo sinh trong giáo dục và nghiên cứu cũng như Khuyến nghị về đạo đức của Trí tuệ nhân tạo năm 2021 và Đồng thuận Bắc Kinh về trí tuệ nhân tạo và giáo dục năm 2019.

Các khung mới này nhấn mạnh AI cần hỗ trợ việc ra quyết định và sự phát triển trí tuệ của con người, thay vì làm xói mòn hoặc thay thế nó. Các khung đó cũng nêu bật tầm quan trọng của việc tôn trọng các quyền và đa dạng văn hóa của con người trong thiết kế và sử dụng các công nghệ AI.

Các yếu tố chính của khung năng lực AI cho học sinh là gì?

Khung năng lực AI cho học sinh (bản dịch sang tiếng Việt) được thiết kế để hướng dẫn các nhà hoạch định chính sách, các nhà giáo dục và các nhà phát triển chương trình giảng dạy trong việc trang bị cho học sinh các kỹ năng, kiến thức và giá trị cần thiết để tham gia với AI một cách hiệu quả. Nó tập trung vào 4 năng lực cốt lõi:

• Tư duy lấy con người làm trung tâm: khuyến khích học sinh hiểu và khẳng định vai trò của mình trong mối quan hệ với AI.

• Đạo đức AI: Dạy sử dụng có trách nhiệm, thiết kế có đạo đức và thực hành an toàn.

• Kỹ thuật và ứng dụng AI: Cung cấp kiến thức nền tảng về AI và các kỹ năng.

• Thiết kế hệ thống AI: Thúc đẩy giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo và thiết kế.

Khung này khuyến khích tích hợp các chủ đề liên quan đến Ai vào các môn học cốt lõi khắp chương trình giảng dạy, nhấn mạnh việc học tập liên ngành trong cả STEM và các nghiên cứu xã hội.

Khung năng lực AI cho giáo viên bao gồm những gì?

Khung năng lực AI cho giáo viên (bản dịch sang tiếng Việt) tập trung vào việc phát triển chuyên môn suốt đời cho giáo viên, cung cấp một khung tham chiếu để phát triển các chương trình đào tạo và năng lực quốc gia. Nó nhằm mục đích đảm bảo rằng các giáo viên được trang bị để sử dụng AI có trách nhiệm và hiệu quả trong khi giảm thiểu các rủi ro tiềm tàng cho học sinh và xã hội. Có 5 lĩnh vực năng lực gồm:

• Tư duy lấy con người làm trung tâm: Tập trung vào quyền tự quyết, trách nhiệm giải trình và trách nhiệm xã hội của con người.

• Đạo đức AI: Thúc đẩy các nguyên tắc đạo đức và sử dụng có trách nhiệm.

• Nền tảng và ứng dụng AI: Cung cấp kiến thức, hiểu biết và các kỹ năng cần thiết để sáng tạo và sử dụng AI.

• Sư phạm AI: Hỗ trợ các giáo viên tận dụng AI cho các phương pháp giảng dạy đổi mới.

• AI để phát triển chuyên môn: Phác thảo các năng lực của giáo viên để tận dụng AI hướng tới phát triển chuyên môn suốt đời.

Khung này nhấn mạnh rằng các công cụ AI nên bổ sung, không thay thế, các vai trò và trách nhiệm rất quan trọng của giáo viên trong giáo dục.

Các khuyến nghị chính sách rộng hơn cho AI trong giáo dục của UNESCO là gì?

UNESCO khuyến nghị rằng các khung năng lực Ai cho học sinh và giáo viên được tích hợp vào một chiến lược toàn diện về xây dựng năng lực AI khắp tất cả các mức giáo dục. Điều này bao gồm việc đảm bảo quyền truy cập phổ cập tới Internet, thực thi các nguyên tắc thiết kế có đạo đức cho các công cụ AI, và thúc đẩy các thực hành Ai thân thiện với môi trường.

UNESCO cũng cảnh báo chống lại việc dựa quá đáng vào Ai trong việc giải quyết các vấn đề có tính hệ thống trong giáo dục, chẳng hạn như thiếu giáo viên và không đủ hạ tầng, điều đòi hỏi sự chú ý và đầu tư chính sách được duy trì bền vững.

Vì AI tiếp tục định hình tương lai của chúng ta, các khung mới của UNESCO cung cấp hướng dẫn rất quan trọng cho việc chuẩn bị học sinh và giáo viên để điều hướng bối cảnh này. Các khung đó đại diện cho lời kêu gọi hành động đối với các quốc gia để phát triển các chiến lược AI quốc gia có đạo đức, toàn diện, và phù hợp với các giá trị lấy con người làm trung tâm.

• Khung năng lực AI cho học sinh (bản dịch sang tiếng Việt)

• Khung năng lực AI cho giáo viên (bản dịch sang tiếng Việt)

• Tuần lễ Học tập Kỹ thuật số

• Công việc của UNESCO về AI trong giáo dục

• Công việc của UNESCO về học tập kỹ thuật số và biến đổi giáo dục