18/02/2020
Bài được đưa lên Internet ngày: 18/02/2020
Xem thêm: Khoa học Mở - Open Science
Sự nổi lên của Coronavirus (COVID19) một lần nữa đã nhấn mạnh nhu cầu đối với các nhà nghiên cứu để có sự truy cập không có trở ngại tới tư liệu nghiên cứu. Quả thực, một bài báo gần đây trên tờ Guardian đã viện lý rằng “việc dấu đi các tài liệu nghiên cứu đằng sau bức tường thanh toán, có thể đang giết người”, trong khi một nhóm các tổ chức bảo vệ bệnh và bệnh nhân của Mỹ đã nêu rằng “thông tin là quan trọng cho y tế không nên bị việc xuất bản bí mật bắt làm con tin”.
Tuy nhiên, bất chấp những lo ngại và những lời kêu gọi thay đổi như vậy, và sau hơn 15 năm các chỉ thị, các tuyên ngôn và thảo luận về Truy cập Mở - OA (Open Access), khoảng 75% các tư liệu nghiên cứu trên thế giới, khi xuất bản, chỉ sẵn sàng cho những thuê bao trả tiền.
Dù trong trường hợp của COVID19, các nhà xuất bản đã nhanh chóng cung cấp truy cập tới nghiên cứu về chủ đề này trước đó nằm sau bức tường thanh toán - ví dụ, thấy các câu trả lời từ Wiley và Elsevier – một giải pháp tốt hơn nhiều, và là giải pháp làm việc xuyên khắp tất cả các lĩnh vực mọi lúc, là hỗ trợ thế giới khi tất cả các nghiên cứu đều là truy cập mở. Đây là những gì Kế hoạch S đang tìm cách làm, và vì sao 24 tổ chức cấp vốn nghiên cứu đang ủng hộ sáng kiến này.
Trong đoạn ngắn này Robert Kiley, Giám đốc Nghiên cứu Mở ở Wellcome và Quyền Điều phối Liên minh S (cOAlition S) cung cấp bản cập nhật về 5 hoạt động chính cOAlition S hiện đang hỗ trợ.
1. Phát triển lượng thành viên của cOAlition S
cOAlition S là nhóm các cơ quan cấp vốn đã tán thành điều chỉnh các chính sách Truy cập Mở của họ cho phù hợp với Kế hoạch S. Hiện hành, có 24 thành viên, bao gồm cả UKRI, Quỹ Gates, và Ủy ban châu Âu, bao gồm cả Hội đồng Nghiên cứu châu Âu. Tuy nhiên, chúng tôi nhận thức rằng nếu chúng tôi thành công trong việc mang lại sự thay đổi toàn cầu trong cách thức nghiên cứu được phổ biến, chúng tôi cần nhiều nhà cấp vốn hơn ủng hộ Kế hoạch S.
Trong vài tháng qua chúng tôi đã có sự đảm bảo hỗ trợ của WHO/TDR, Hội đồng Nghiên cứu Y học Nam Phi và Aligning Science Against Parkinson. Chúng tôi tiếp tục làm việc với nhiều cơ quan khác, khuyến khích họ cân nhắc những lợi ích tiềm năng mà Truy cập Mở có thể đem lại.
Làm việc với các cơ quan cấp vốn của nước Mỹ vẫn là ưu tiên cao và có tin đồn Lệnh Thực thi của Nhà Trắng (Whitehouse Executive Order) dường như được điều chỉnh tốt với Kế hoạch S. Chúng tôi đang theo dõi điều này với sự quan tâm.
2. Hỗ trợ các nhà nghiên cứu
Vài nhà nghiên cứu đã thể hiện mối quan ngại với Kế hoạch S, sợ rằng nếu các lựa chọn xuất bản của họ bị giảm thiểu, thì điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực lên khả năng của họ để có được các trợ cấp và nhiệm kỳ trong tương lai.
Lo ngại này đã nổi lên vì Kế hoạch S rõ ràng nói rằng các chi phí xuất bản Truy cập Mở (thường được gọi là phí xử lý bài báo - APC [Article Processing Charge]) đối với các bài báo được xuất bản trên các tạp chí thuê bao sẽ không còn được cấp vốn nữa, nằm ngoài các Hợp đồng Chuyển đổi quá độ (Transformative Agreement). Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu, có thể vẫn còn tìm cách xuất bản trên các tạp chí thuê bao, miễn là họ có bản sao của bài báo nghiên cứu của họ (hoặc bản thảo được chấp nhận, hoặc phiên bản được xuất bản) tự do không mất tiền không có cấm vận và với một giấy phép mở.
Cũng đáng nhấn mạnh rằng các nhà cấp vốn nào điều chỉnh các chính sách Truy cập Mở của họ cho phù hợp với Kế hoạch S cũng làm rõ rằng khi đánh giá các kết quả đầu ra nghiên cứu như một phần của quyết định cấp vốn, họ sẽ đánh giá giá trị thực chất của tác phẩm và không xem xét kênh xuất bản, yếu tố tác động của nó hoặc các thước đo khác dựa vào tạp chí.
Trong cOAlition S chúng tôi cũng đã thành lập đội đặc nhiệm để giám sát các hiệu quả của Kế hoạch S. Vì các nhà nghiên cứu sự nghiệp sớm cảm thấy đặc biệt bị/có ảnh hưởng vì Kế hoạch S, các đại diện từ Global Young Academy, Eurodoc, Young Academy of Europe và Marie Curie Alumni đã ra nhập nhóm này để đảm bảo tiếng nói của họ được lắng nghe.
Trước khi chính sách của Kế hoạch S trở nên có hiệu lực, chúng tôi cũng cung cấp công cụ đơn giản dựa vào web theo đó các nhà nghiên cứu có thể xác định cách để tuân thủ với chính sách này trong bất kỳ con đường xuất bản đặc thù nào. Một Lời mời Thầu xây dựng công cụ này đã được xuất bản. Chúng tôi biết trước là chúng tôi sẽ chỉ định một nhà thầu trong vòng 3 tháng tới và có dịch vụ sống động hoạt động tới tháng 8/2020.
3. Hỗ trợ các xã hội học tập
Kế hoạch S, với cam kết rõ ràng của nó không cấp vốn cho các khoản phí truy cập mở lai, đòi hỏi các nhà xuất bản thuê bao đánh giá lại các mô hình kinh doanh của họ. Điều này ảnh hưởng tới tất cả các nhà xuất bản, nhưng cảm nhận sâu sắc hơn bởi các nhà xuất bản của xã hội học tập , nhiều trong số họ dựa vào doanh thu xuất bản để hỗ trợ cho các hoạt động khác của họ, như các trợ cấp thưởng và tổ chức các cuộc gặp.
Để giúp các xã hội học tập khai phá các mô hình lựa chọn thay thế, Wellcome đối với với UKRI, đã ủy quyền cho Information Power để xem xét vấn đề này. Báo cáo tiếp theo (và bộ công cụ hỗ trợ) đã xác định 27 mô hình kinh doanh tiềm tàng được phác thảo mà các nhà xuất bản xã hội có thể áp dụng.
Mô hình Hợp đồng Chuyển đổi quá độ - theo đó vốn cấp từ các thuê bao thư viện và các APC của nhà cấp vốn được sử dụng để cung cấp cho các cơ sở với truy cập tới tất cả các nội dung thuê bao, trong khi cho phép các bài báo nghiên cứu mà các nhà cung cấp là tác giả ở các cơ sở thuê bao được làm thành Truy cập Mở đầy đủ - đang giành được xung lực. Bằng cách lấy ví dụ, trong 3 tháng qua cả Microbiology Society và Biochemical Society đã thương lượng các thỏa thuận như vậy, vì thế đảm bảo rằng lượng đang gia tăng kết quả đầu ra được xuất bản của họ là Truy cập Mở.
Wellcome, đối tác với HHMI, cũng đã khởi xướng các Giải thưởng Giám tuyển của Xã hội Học tập (Learned Society Curation Awards) để tìm cách hỗ trợ cho các nhà xuất bản của xã hội học tập nào muốn khai phá các cách thức mới đánh tín hiệu về tầm quan trọng các các kết quả đầu ra nghiên cứu được xuất bản theo cách thức mở và minh bạch.
4. Tham gia với các nhà xuất bản
cOAlition S tiếp tục tham gia với các nhà xuất bản, khuyến khích họ phát triển các lựa chọn xuất bản phù hợp với các nguyên tắc của Kế hoạch S.
Như được thảo luận ở trên, điều này bao gồm việc hỗ trợ phát triển các Hợp đồng Chuyển đổi quá độ, như các hợp đồng “Đọc và Xuất bản” và “Thuê bao sang Mở”.
Chúng tôi cũng đã phát triển tập hợp các tiêu chí để khuyến khích các đầu tạp chí riêng rẽ chuyển đổi sang Truy cập Mở. Được biết tới như là “Các tạp chí chuyển đổi quá độ” - TJ (Transformative Journal), bất kỳ tạp chí nào cam kết với tập hợp các KPI có thể tiếp tục thu tiền APC và ở những nơi chúng là công bằng và hợp lý, kỳ vọng các thành viên của cOAlition S đáp ứng điều đó. Một tư vấn về các tiêu chí được đề xuất cho các TJ đã kết thúc đầu tháng 1 và chúng tôi sẽ báo cáo về kết quả đầu ra của điều này trước cuối tháng 3/2020.
Hỗ trợ cho các tạp chí và các nền tảng Truy cập Mở đầy đủ tiếp tục là phần chính trong chiến lược của Kế hoạch S. Dù nhận thức được rằng giá thành APC duy nhất, toàn cầu cho bất kỳ tập chí nào có lẽ không luôn là cách thức bình đẳng nhất để trang trải cho các chi phí xuất bản, chúng tôi đã bắt đầu thảo luận với một số nhà xuất bản Truy cập Mở ý tưởng liên kết APC cho sự tương trợ sức mua (PPP) của các quốc gia khác nhau.
5. Phát triển minh bạch giá thành
Vào năm 2017 đã được ước tính doanh thu hàng năm sinh ra từ việc xuất bản của tạp chí STM tiếng Anh là 10 tỷ $. Với khoảng 3 triệu bài báo được xuất bản mỗi năm, điều này gợi ý doanh thu trung bình từ mỗi bài báo được xuất bản là khoảng 3.333 USD.
Để sang một bên liệu trong thế giới trên trực tuyến tổng số này có là công bằng hay thích hợp hay không, mô hình xuất bản hiện hành đưa ra ít hoặc không minh bạch về những gì các khách hàng - các thư viện, nhà cấp vốn và nhà nghiên cứu - nhận được đối với số tiền này.
Để giải quyết điều này, Wellcome và UKRI, nhân danh cOAlition S, đã hợp đồng với Information Power để phát triển khung công việc qua đó các nhà xuất bản có thể định giá các dịch vụ họ cung cấp. Khung phác thảo tìm cách phân nhỏ giá thành được lấy thành 7 “khoản dịch vụ” riêng rẽ như “% giá thành từ đệ trình tới bàn từ chối hoặc chấp nhận” và “% giá thành cho quản lý rà soát lại ngang hàng”.
Để xác định liệu có là khả thi hay không cho các nhà xuất bản để cung cấp mức dữ liệu này và liệu thông tin này có sử dụng được cho các thư viện và các nhà cấp vốn hay không, khung đó sẽ được thí điểm sau Quý I năm 2020. 10 nhà xuất bản đã đồng ý tham gia thí điểm này, bao gồm cả Springer Nature, Brill, PLOS the Company of Biologists và EMBO press.
Thông tin thêm?
Bài viết này vừa đưa ra tóm tắt các hoạt động chúng tôi tham gia với sự hỗ trợ triển khai Kế hoạch S.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hay cần bất ký thông tin nào khác, vui lòng sử dụng mẫu biểu Liên hệ với chúng tôi.
