Các tạp chí chuyển đổi quá độ: hỏi đáp thường gặp

Thứ hai - 18/05/2020 18:58

Transformative Journals: Frequently Asked Questions
08/04/2020
Theo: https://www.coalition-s.org/transformative-journals-faq/
Bài được đưa lên Internet ngày: 08/04/2020
Xem thêm: Khoa học Mở - Open Science
Tạp chí chuyển đổi quá độ là gì?
Tạp chí chuyển đổi quá độ – TJ (Transformative Journal) là tạp chí thuê bao/lai (hybrid) có cam kết tích cực chuyển đổi quá độ sang tạp chí Truy cập Mở đầy đủ.
Ngoài ra, TJ phải:

gia tăng dần tỷ lệ nội dung Truy cập Mở; và
bù đắp doanh thu thuê bao từ các thanh toán cho các dịch vụ xuất bản (để tránh thanh toán 2 lần).

Vấn đề gì mô hình TJ tìm cách giải quyết?
Chúng tôi tin tưởng là một trong những công cụ có hứa hẹn nhất để giúp các tạp chí thuê bao chuyển sang truy cập mở đầy đủ và tức thì là thông qua các Thỏa thuận Chuyển đổi quá độ (Transformative Agreement), như các Thỏa thuận Đọc và Xuất bản (Read and Publish Agreement). Nhiều quốc gia và nhóm các cơ sở nghiên cứu đang ủng hộ các thỏa thuận chuyển đổi quá độ, thường được công việc vô giá của sáng kiến Truy cập Mở 2020 truyền cảm hứng.
Ví dụ, hợp đồng Đọc và Xuất bản (Read and Publish) được thương thảo giữa Wiley và Jisc Collections ở Vương quốc Anh sẽ thấy 100% các bài báo của các tác giả của Vương quốc Anh, được xuất bản trên các tạp chí của Wiley - khoảng 9.000 tài liệu một năm - sẽ được làm thành Truy cập Mở tới 2022. Tương tự, ở Thụy Điển, thỏa thuận của Bibsam Consortium với Elsevier, có hiệu lực từ 01/01/2020, trao cho các nhà nghiên cứu và các sinh viên truy cập tới hơn 2.000 tạp chí của Elsevier, và cho phép tất cả các bài báo nghiên cứu có tác giả là người Thụy Điển sẽ được xuất bản theo Truy cập Mở.
Các thỏa thuận đó là “chuyển đổi quá độ” theo nghĩa là các vốn cấp trước đây được sử dụng để thanh toán cho các thuê bao sẽ được chuyển sang thanh toán cho các dịch vụ Truy cập Mở. Về tổng thể số lượng các thỏa thuận đang gia tăng, được thương lượng với các nhà xuất bản khắp trên thế giới, điều sẽ mang lại sự chuyển đổi quá độ sang Truy cập Mở đầy đủ và tức thì. Nhận thức được rằng nguyên lý cơ bản của các thỏa thuận chuyển đổi quá độ đó là tạm thời và trong giáo dục chuyển đổi quá độ, nơi các thành viên của liên minh S (cOAlition S) cung cấp vốn để hỗ trợ các khoản phí xuất bản của các tạp chí được các thỏa thuận như vậy bao trùm ,vốn cấp này sẽ chấm dứt vào ngày 31/12/2024.
Dù chúng tôi nghĩ các Thỏa thuận Chuyển đổi quá độ mạnh là trong chuyển đổi quá độ tới Truy cập Mở đầy đủ và tức thì, có lẽ có các trường hợp nơi các thỏa thuận như vậy có thể còn chưa là cách thức tối ưu để tạo thuận lợi cho chuyển đổi quá độ sang Truy cập Mở đầy đủ. Các ví dụ có thể bao gồm tạp chí xã hội không có tài nguyên để thương lượng các Thỏa thuận Chuyển đổi quá độ (nó có xu hướng được thương lượng ở mức quốc gia hoặc cơ sở) và/hoặc mong muốn cung cấp một lựa chọn xuất bản Truy cập Mở phù hợp với Kế hoạch S (Plan S) cho tất cả các tác giả của nó, bất kể địa điểm của họ (và dù họ nằm ở một quốc gia có lịch sử thương lượng các thỏa thuận đọc và xuất bản hay không).
Đối với các tạp chí đó, chúng tôi đã phát triển khung “Tạp chí Chuyển đổi quá độ”.
Các Tạp chí Chuyển đổi quá độ khác với các tạp chí lai như thế nào?
Một trong những nguyên tắc phổ quát của Kế hoạch S là cam kết của nó rằng các nhà cấp vốn không hỗ trợ mô hình xuất bản lai. Một lý do cho điều này là thực tế trả tiền 2 lần, nơi một tạp chí đơn nhất cung cấp cho nhà xuất bản dòng doanh thu cả từ các thuê bao đầy đủ cũng như từ các khoản phí xử lý bài báo - APC (Article Processing Charges).
Một lý do khác là dù các tạp chí lai đã được thừa nhận như là cầu nối, theo đó các nhà xuất bản có thể dịch chuyển mô hình của họ từ các thuê bao và hướng tới truy cập mở, thực tế là điều này đã không xảy ra. Quả thực, dữ liệu từ Kho Truy cập Mở (Open Access Directory) chỉ ra rằng ngoài sự ổn định của Uwiley với 1.600 tạp chí ra, chỉ 8 đã chuyển từ truy cập lấy tiền sang truy cập mở; đối với Elsevier, với bộ sưu tập của họ hơn 2.200 đầu tạp chí, số lượng các tạp chí đã chuyển dịch chỉ là 7. Ngắn gọn, các tạp chí lai đã không thể hiện được như là chiến lược chuyển đổi quá độ trụ vững được hướng tới Truy cập Mở đầy đủ.
Các tạp chí chuyển đổi quá độ khác đáng kể với các tạp chí lai theo các cách thức sau:

Họ cam kết rõ ràng chuyển đổi quá độ sang Truy cập Mở,
Họ đáp ứng chuyển đổi quá độ từ năm này qua năm khác theo KPI,
Họ có các chính sách rõ ràng để tránh lấy tiền 2 lần

Một tạp chí chuyển đổi quá độ phải gắn vào KPI gì?
Trong việc tiến bộ hướng tới Truy cập Mở đầy đủ và tức thì, một tạp chí chuyển đổi quá độ sẽ cần thể hiện sự gia tăng hàng năm về tỷ lệ ít nhất 5% theo thời hạn tuyệt đối và ít nhất 15% theo thời hạn tương đối, từ năm này qua năm khác. Tăng trưởng tỷ lệ Truy cập Mở sẽ được đánh giá hoặc trên cơ sở lịch sử 3 năm triển khai hoặc từng năm.
Nó cũng phải cam kết chuyển sang Truy cập Mở đầy đủ càng sớm càng tốt, và trong bất kỳ sự kiện nào một khi 75% nội dung nghiên cứu được xuất bản truy cập mở.
Vì sao phiên bản cuối các tiêu chí của Tạp chí Chuyển đổi quá độ không yêu cầu các nhà xuất bản cam kết ngày tháng khi họ sẽ chuyển sang Truy cập Mở đầy đủ?
Trong phiên bản phác thảo các tiêu chí cho các tạp chí chuyển đổi quá độ, cOAlition S đã chỉ định rằng một tạp chí đã chuyển sang Truy cập Mở đầy đủ tới 2024. Yêu cầu này đã được/bị loại bỏ khỏi phiên bản cuối cùng.
Dù vậy, chúng tôi tiếp tục yêu cầu các nhà xuất bản tích cực cam kết chuyển đổi quá độ thành tạp chí Truy cập Mở đầy đủ và trong mọi trường hợp tiến hành sự chuyển đổi này không chậm hơn khi 75% nội dung nghiên cứu được xuất bản truy cập mở.
cOAlition S cũng làm rõ rằng vốn cấp cho các tạp chí chuyển đổi quá độ sẽ chấm dứt vào cuối năm 2024, vào lúc đó chúng tôi cũng sẽ kết thúc hỗ trợ cho các dạng thỏa thuận chuyển đổi quá độ khác, như các thỏa thuận Đọc và Xuất bản.
Phản hồi từ tư vấn đã chỉ ra rằng “việc chuyển đích Truy cập Mở” từng là khía cạnh có vấn đề nhất của mô hình được đề xuất. Chúng tôi đã lắng nghe phản hồi này và đã tinh chỉnh KPI này, cho phù hợp với phản hồi của vài nhà xuất bản.
Vì chúng tôi muốn khuyến khích các nhà xuất bản học thuật chuyển sang thế giới Truy cập Mở đầy đủ, và cùng lúc cung cấp các lựa chọn xuất bản cho các nhà nghiên cứu mà không dựa hoàn toàn vào con đường kho (“Truy cập Mở xanh”), việc nới lỏng yêu cầu này được coi là tiếp cận thực dụng nhất và tiếp cận chúng tôi hy vọng các nhà xuất bản sẽ ôm lấy.
Nếu nhà xuất bản phát triển một tạp chí chuyển đổi quá độ, các nhà cấp vốn của cOAlition S sẽ thanh toán các khoản phí xuất bản chứ?
Như được nêu trong Hướng dẫn triển khai Kế hoạch S, các thành viên của cOAlition S có thể, nhưng không có bổn phận, cung cấp vốn để hỗ trợ các khoản phí xuất bản của các tạp chí được các thỏa thuận chuyển đổi quá độ bao trùm, như các tạp chí chuyển đổi quá độ.
Ở những nơi các thành viên của cOAlition S cung cấp vốn để hỗ trợ các khoản phí xuất bản của các tạp chí được các thỏa thuận như vậy bao trùm, vốn cấp này sẽ chấm dứt vào ngày 31/12/2024.
Liệu tạp chí chuyển đổi quá độ có phải sử dụng mô hình APC hay không?
Không. Chúng tôi nhận thức được rằng có nhiều mô hình kinh doanh ngoài đó có thể hỗ trợ việc xuất bản Truy cập Mở. Khi dịch chuyển khỏi mô hình thuê bao, tạp chí chuyển đổi quá độ không nhất thiết phải biến đổi sang mô hình dựa vào APC. Sự chuyển đổi quá độ cũng có thể thể hiện chuyển đổi quá độ sang Truy cập Mở không dựa vào APC, ví dụ thông qua hỗ trợ tài chính của các tập con các bài báo (như trong SCOAP ³), hoặc thông qua mô hình “Thuê bao sang Mở” (Subscribe to Open), như được Annual Reviews sử dụng.
Các dạng bài báo nào sẽ được cấp vốn trong một tạp chí chuyển đổi quá độ?
Chúng tôi thừa nhận rằng các tạp chí xuất bản dải rộng lớn các dạng bài báo, bao gồm các bài báo nghiên cứu, các bản biên tập, các bản rà soát lại, các thư, các bình luận .v.v. Một tạp chí chuyển đổi quá độ sẽ cần chào cho các tác giả cơ hội xuất bản các bài báo chính, nghiên cứu gốc của họ Truy cập Mở.
Các chi phí liên quan tới nội dung nghiên cứu không phải chính có thể được đáp ứng thông qua các thuê bao hoặc các phương tiện khác.
Nếu nhà xuất bản phát triển một tạp chí chuyển đổi quá độ, liệu điều đó có phải được đưa vào trong thỏa thuận chuyển đổi quá độ trong tương lai hay không?
Như được làm rõ ở trên, chúng tôi tin tưởng rằng các thỏa thuận chuyển đổi quá độ là một trong những công cụ hứa hẹn nhất để giúp các tạp chí thuê bao biến đổi sang truy cập mở đầy đủ và tức thì.
Như vậy chúng tôi không muốn phát triển mô hình tạp chí chuyển đổi quá độ để có các hệ lụy không mong muốn trong phát triển các thỏa thuận chuyển đổi quá độ. Hệ quả là, trong các trường hợp nơi các nhà xuất bản đã thương lượng các thỏa thuận như vậy, chúng tôi có thể kỳ vọng nhà xuất bản đó chào cho cơ quan đang thương thảo thích hợp cơ hội để đưa tất cả các tạp chí chuyển đổi quá độ vào bất kỳ thỏa thuận chuyển đổi quá độ nào trong tương lai, ngay khi có khả năng thực tế để làm thế.
Quyết định liệu có đưa các tạp chí bổ sung thêm đó vào bất kỳ thỏa thuận nào trong tương lai hay không, tất nhiên, nằm lại với cơ quan đang thương thảo.
Liệu các tạp chí chuyển đổi quá độ có phải chào các khước từ cho các nhà nghiên cứu được cOAlition S cấp vốn, những người không có khả năng trả phí xuất bản hay không?
Chúng tôi có thể, phù hợp với Hướng dẫn triển khai Kế hoạch S, khuyến khích các tạp chí như vậy chào các khước từ.
Nếu sự khước từ không được đưa ra, và nhà nghiên cứu (hoặc nhà cấp vốn hoặc cơ sở của họ) không có khả năng cấp tiền cho phí xuất bản, nhà xuất bản phải cho phép tác giả đó giữ lại bản quyền của họ, sao chép Bản thảo của Tác giả Được chấp nhận hoặc Phiên bản Hồ sơ sẵn sàng qua một kho mà không có cấm vận và với một giấy phép (CC BY) hay không, để phù hợp với các yêu cầu của Kế hoạch S.
Tôi áp dụng như thế nào cho tạp chí của tôi để được coi là một tạp chí chuyển đổi quá độ?
Nếu bạn muốn tạp chí của bạn được coi là tạp chí chuyển đổi quá độ, vui lòng hoàn tất mẫu biểu tại https://www.coalition-s.org/tj-forms
Đơn đề xuất sẽ được ban thư ký của cOAlition S rà soát lại. Câu trả lời, chỉ ra liệu đơn đề xuất của bạn đã được chấp nhận hay không sẽ được thực hiện trong vòng 4 tuần lễ kể từ ngày đệ trình. Các tạp chí nào kham được tình trạng tạp chí chuyển đổi quá độ sẽ được liệt kê tại https://www.coalition-s.org/plan-s-compliant-transformative-journals
Thông tin thêm

Ý kiến bạn đọc

Bạn cần đăng nhập với tư cách là Thành viên chính thức để có thể bình luận

Những tin mới hơn

Những tin cũ hơn