Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số

Digital Public Goods

Theo: https://www.digitalpublicgoods.net/digital-public-goods/

Theo Lộ trình Hợp tác Kỹ thuật số của Tổng Thư ký Liên hiệp quốc, hàng hóa công cộng kỹ thuật số là các phần mềm nguồn mở, tiêu chuẩn mở, dữ liệu mở, hệ thống AI mở, và các bộ sưu tập nội dung mở gắn với các luật về quyền riêng tư và áp dụng được khác và các thông lệ tốt nhất, không gây hại, và giúp đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững - SDGs (Sustainable Development Goals).

Định nghĩa này được đưa vào hoạt động thông qua Tiêu chuẩn DPG (bản dịch sang tiếng Việt), một bộ gồm chín chỉ số được sử dụng để xác định phần mềm nguồn mở, dữ liệu mở, hệ thống AI mở và bộ sưu tập nội dung mở có phải là hàng hóa công cộng kỹ thuật số hay không. Một giải pháp được công nhận là hàng hóa công cộng kỹ thuật số khi nó có khả năng được phát hiện trong Sổ Đăng ký DPG (DPG Registry). Trong khi Liên minh Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số - DPGA (Digital Public Goods Alliance) không đánh giá tích cực các tiêu chuẩn cụ thể như là hàng hóa công cộng kỹ thuật số vào lúc này, chúng tôi công nhận tầm quan trọng của chúng bằng việc bắt buộc rằng các DPG gắn với các tiêu chuẩn có liên quan như một chỉ tiêu cơ bản nhằm đặt được trạng thái của DPG, điều giải thích vì sao Tiêu chuẩn DPG nhấn mạnh việc “Gắn với các Tiêu chuẩn & Thông lệ tốt nhất”.

Lịch sử

Khái niệm hàng hóa công cộng kỹ thuật số bắt nguồn từ khái niệm về kinh tế “hàng hóa công cộng” (public good), nó tham chiếu tới cái gì đó không thể loại trừ và không cạnh tranh. Tính không thể loại rừ chỉ ra rằng bạn không thể ngăn cản bất kỳ ai khỏi việc sử dụng hoặc tiêu dùng hàng hóa đó. Tính không cạnh tranh chỉ ra rằng sự tiêu dùng hoặc sử dụng của ai đó không có giới hạn hoặc lấy đi từ ai đó khác.

Khái niệm hàng hóa công cộng kể từ đó đã tiến hóa trong kỷ nguyên kỹ thuật số. Môi trường kỹ thuật số là đặc biệt tốt cho hàng hóa công cộng và đã tạo ra các phương pháp luận mới để phân phối chúng. Các ví dụ phổ biến nhất bắt nguồn từ phầm mềm tự do nguồn mở - FOSS (Free and Open Source Software). FOSS có kho mã nguồn mở, ngụ ý những người khác có thể sử dụng nó cho sự phát triển sản phẩm của riêng họ, và bằng cách đó nó không lấy đi hay hạn chế khả năng của người khác làm điều y hệt.

Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số trong hàng động

Hàng hóa công cộng kỹ thuật số có ở nhiều dạng và tạo thuận lợi cho một dải các tác động tích cực. Dù nó là phần mềm nguồn mở cho phép các cơ quan chính phủ phục vụ tốt hơn các công dân của họ, là các tâp dữ liệu mở trao quyền cho các giải pháp kỹ thuật số để đưa ra các quyết định tốt hơn, hay là các tiêu chuẩn mở cải thiện tính tương hợp kỹ thuật số, một điều rõ ràng là, chúng có thể là động lực thúc đẩy những nỗ lực chuyển đổi số của một quốc gia.

Liên minh Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số (DPGA) tin tưởng rằng các giải pháp của thế kỷ 21 là cần thiết để giải quyết các thách thức của thế kỷ 21. Điều đó bao gồm việc sử dụng hàng hóa công cộng kỹ thuật số, điều có thể là các công cụ mạnh nhằm giải quyết các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG), là những thách thức lớn nhất mà loài người đang đối mặt. Bên dưới là các ví dụ về các DGP đang làm việc để cải thiện việc đạt được các SDG.

Mục tiêu phát triển bền vững 3, Sức khỏe tốt và Hạnh phúc: Vào đầu năm 2021, DHIS2 và DIVOC, hai hàng hóa công cộng kỹ thuật số, đã hợp tác tại Sri Lanka. Chương trình Hệ thống thông tin y tế của Sri Lanka đã xây dựng một ứng dụng theo dõi COVID-19 trên DHIS2, sau đó được phổ biến hơn, cho phép ứng dụng này mở rộng trên toàn thế giới. Sau đó, họ kết nối với DIVOC để cấp giấy chứng nhận tiêm chủng cho những người đã tiêm chủng đầy đủ. Sự hợp tác này kể từ đó đã được nhân rộng ở các quốc gia khác.

Mục tiêu phát triển bền vững 5, Bình đẳng giới: Primero, một ứng dụng web được phát triển vào năm 2013 để quản lý trường hợp bí mật và theo dõi sự cố trong phúc lợi xã hội, bảo vệ trẻ em và bạo lực trên cơ sở giới, đặt ra mục tiêu mang lại các công cụ quản lý thông tin mạch lạc hơn, tiết kiệm chi phí hơn và thân thiện với người dùng hơn cho các lĩnh vực Phúc lợi xã hội, Bảo vệ trẻ em và Bạo lực trên cơ sở giới. Mục tiêu của dự án là lấp đầy khoảng trống trong phúc lợi xã hội bằng một giải pháp nguồn mở phù hợp với mục đích, có thể dễ dàng, tiết kiệm và an toàn cho những người lao động tuyến đầu, giải quyết tình trạng thiếu hiệu quả và không an toàn của tài liệu giấy tờ, đồng thời tiết kiệm thời gian và năng lượng cho lực lượng lao động này. Vào tháng 10/2021, dự án đã kỷ niệm lần triển khai thứ 50 bằng việc triển khai tại Nam Sudan.

Mục tiêu phát triển bền vững số 9, Công nghiệp, Đổi mới và Cơ sở hạ tầng: MOSIP, được hướng dẫn bởi các Nguyên tắc nhận dạng cho Phát triển bền vững mà chương trình ID4D của Ngân hàng Thế giới đã quản lý, giúp các chính phủ và các tổ chức người dùng khác triển khai hệ thống nhận dạng kỹ thuật số nền tảng theo cách tiết kiệm chi phí. MOSIP cung cấp các mô-đun cốt lõi cần thiết để tạo ra giải pháp trung lập với nhà cung cấp và có tính tương hợp để tạo ra hệ thống nhận dạng nền tảng của một quốc gia.

Tại sao hàng hóa công kỹ thuật số lại quan trọng

Khi triển khai các giải pháp kỹ thuật số, cần xem xét và ưu tiên hàng hóa công kỹ thuật số. Hàng hóa công kỹ thuật số mang lại lợi ích cho các quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp đang cố gắng thúc đẩy và đạt được các Mục tiêu phát triển bền vững. Dưới đây là một số lợi ích hàng đầu của hàng hóa công kỹ thuật số:

• Khả năng áp dụng: Các DPG có thể được các chính phủ và cơ quan áp dụng miễn phí.

• Tránh bị khóa trói vào nhà cung cấp: Vì các DPG là nguồn mở, chúng không khóa người dùng vào một nhà cung cấp công nghệ, vì thể đảm bảo tính tương hợp.

• Khả năng mở rộng phạm vi: Việc áp dụng các DPG đã được triển khai thành công ở phạm vi rộng ở đâu đó rồi có thể tiết kiệm các nguồn lực của các quốc gia và tổ chức và cho phép thí nghiệm, thí điểm và triển khai với rủi ro thấp hơn.

• Khả năng thích nghi: Các DPG có thể được tùy chỉnh cho phù hợp với các nhu cầu của địa phương, điều cũng có thể giúp xây dựng quyền sở hữu và quyền tự quyền dài hạn của các quốc gia triển khai.

• Cộng tác: Bất kỳ người dùng một DPG cụ thể nào cũng có thể cộng tác và chia sẻ các thông lệ tốt nhất, điều đó là đúng trong hầu hết các cộng đồng thực hành.

• Tính bền vững của dự án: Các tùy chỉnh và lặp đi lặp lại ở các quốc gia có thể được các cộng đồng nguồn mở hỗ trợ. Các tính năng mới và các thông lệ tốt nhất được các quốc gia triển khai phát triển có thể được kết hợp vào một DPG chung.

• Quyền sở hữu và năng lực quốc gia: Các DPG có thể cho phép sự tham gia sâu rộng chuyên môn của địa phương trong các triển khai của một quốc gia cụ thể và có thể được triển khai cùng với các nỗ lực chuyên dành cho việc xây dựng năng lực dài hạn của địa phương để duy trì và lặp đi lặp lại các triển khai đó cho các nhu cầu trong tương lai.

• Minh bạch và trách nhiệm giải trình: Việc cấp phép nguồn mở của các DPG có nghĩa là kho mã nguồn của chúng có thể được soi xét và kiểm tra kỹ lưỡng một cách độc lập. Điều này cũng tạo thuận lợi cho trách nhiệm giải trình và diễn ngôn công khai xung quanh các vấn đề chẳng hạn như việc kết hợp các thông lệ tốt nhất và việc thiết kế các DPG với mục đích không gây hại.

Vì sao một giải pháp kỹ thuật số nên trở thành một DPG?

Việc được công nhận là một tài sản công cộng kỹ thuật số ngày càng có lợi khi khái niệm về tài sản công cộng kỹ thuật số ngày càng được công nhận và chú ý, bao gồm:

• Được công nhận là tuân thủ tiêu chuẩn tối thiểu giúp tăng khả năng áp dụng. Hàng hóa công cộng kỹ thuật số phải đáp ứng các yêu cầu được nêu trong Tiêu chuẩn Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số (bản dịch sang tiếng Việt). Hàng hóa công cộng kỹ thuật số có tài liệu rõ ràng, các giấy phép mở và tuân theo các tiêu chuẩn và thông lệ tốt nhất giúp chúng dễ áp dụng hơn. Chúng tôi hỗ trợ các giải pháp kỹ thuật số hoạt động để đáp ứng các tiêu chuẩn này.

• Khả năng khám phá và quảng bá. Sổ đăng ký Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số chia sẻ hàng hóa công cộng kỹ thuật số một cách độc đáo với nhiều bên liên quan bao gồm chính phủ, tổ chức phi chính phủ và khu vực tư nhân. Một phần thưởng bổ sung là Sổ đăng ký DPG được biên soạn một phần từ và phản hồi lại cho các hệ thống đối tác như Danh mục Giải pháp Kỹ thuật số do Liên minh Tác động kỹ thuật số – DIAL (Digital Impact Alliance) duy trì. Phương pháp thụ phấn chéo này giúp tăng khả năng khám phá và đẩy nhanh khả năng một đề cử được các tổ chức và chính phủ đang tìm kiếm các giải pháp sáng tạo tìm thấy và áp dụng.

• Cơ hội triển khai. Liên minh Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số đặt mục tiêu giới thiệu hàng hóa công cộng kỹ thuật số và hợp tác với nhiều bên liên quan bao gồm chính phủ, các cơ quan của Liên hợp quốc và các bên khác để quảng bá DPG. Điều này bao gồm khả năng tiếp xúc bổ sung thông qua Cộng đồng Thực hành của DPGA, những người xem xét các giải pháp kỹ thuật số có tiềm năng tác động cao trong một lĩnh vực trọng tâm cụ thể.

• Tác động phát triển. Các chính phủ và cơ quan phát triển đang định hình lại các cách tiếp cận đối với phát triển quốc tế với trọng tâm là tạo ra và điều chỉnh các dự án nguồn mở. Hàng hóa công cộng kỹ thuật số cam kết tuân thủ các nguyên tắc nguồn mở, đồng thời tôn trọng quyền riêng tư, phấn đấu "không gây hại" và giúp đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững.

• Tham gia vào cộng đồng toàn cầu của những người xây dựng DPG. Khi một giải pháp kỹ thuật số trở thành hàng hóa công cộng kỹ thuật số, họ sẽ trở thành một phần của cộng đồng toàn cầu của những người thực hành DPG để trao đổi kinh nghiệm và chia sẻ kiến thức với các đồng nghiệp và chuyên gia.

Nếu bạn là một công ty khởi nghiệp hoặc một đơn vị tăng tốc hỗ trợ các công ty khởi nghiệp, hãy truy cập Hướng dẫn về đơn vị tăng tốc DPG của UNICEF Innovation.