‘Tuyên bố Di sản Mở’ - bản dịch sang tiếng Việt

Là bản dịch sang tiếng Việt tài liệu của Liên minh Hướng tới một Khuyến nghị về Di sản Văn hóa Mở - TAROCH (Towards a Recommendation on Open Cultural Heritage - www.openheritagestatement.org) xuất bản tháng 10/2025, với Tuyên bố 17 điểm, rằng:

1. Chúng tôi đồng ý rằng các tài liệu không phải là bản gốc phát sinh từ hành vi sao chép di sản thuộc phạm vi công cộng không nên chịu sự bảo hộ bản quyền hoặc các quyền liên quan mới.

2. Chúng tôi đồng ý rằng các tài liệu không phải là bản gốc phát sinh từ hành vi sao chép di sản được bản quyền hoặc các quyền liên quan bảo hộ nên được chuyển vào phạm vi công cộng khi các quyền đó hết hạn.

3. Chúng tôi tin rằng không thể áp dụng bất kỳ giấy phép mở nào cho di sản thuộc phạm vi công cộng nếu không đáp ứng các yêu cầu pháp lý để hỗ trợ việc áp dụng giấy phép đó.

4. Chúng tôi đồng ý rằng, trong trường hợp hợp pháp và phù hợp, di sản thuộc phạm vi công cộng nên được chia sẻ bằng cách sử dụng các công cụ được tiêu chuẩn hóa dành cho phạm vi công cộng, tốt nhất là có thể đọc được bằng máy tính.

5. Chúng tôi nhấn mạnh rằng việc ghi nhận nguồn gốc là rất quan trọng và chúng tôi ủng hộ các biện pháp nhằm cải thiện khả năng của công chúng trong việc tham chiếu đến các tổ chức, người sáng tạo và cộng đồng gốc.

6. Chúng tôi tin rằng quyền tự do biểu đạt và sự phát triển kiến thức và sáng tạo mới không nên bị hạn chế một cách vô lý bởi các quyền đạo đức có thể tồn tại trong di sản thuộc phạm vi công cộng.

7. Chúng tôi khuyến khích việc loại bỏ các hạn chế pháp lý trong luật pháp quốc gia áp dụng cho các tài liệu di sản thuộc phạm vi công cộng một cách hợp pháp.

8. Chúng tôi ủng hộ việc đưa ra các biện pháp pháp lý để công chúng làm rõ tình trạng bản quyền của các tài liệu có thể thuộc phạm vi công cộng một cách hợp pháp.

9. Chúng tôi tin rằng các hợp đồng không nên được sử dụng để lấn át các quyền tự do gắn liền với phạm vi công cộng.

10. Chúng tôi ủng hộ việc cung cấp quyền truy cập tới di sản thuộc phạm vi công cộng mà không bị hạn chế về mặt kỹ thuật.

11. Chúng tôi ủng hộ việc tạo ra và chia sẻ các phiên bản với định dạng dễ tiếp cận của di sản thuộc phạm vi công cộng dành cho người khuyết tật.

12. Chúng tôi nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển kỹ năng của những người làm công tác di sản để giải quyết một cách hiệu quả và tự tin các thách thức pháp lý và công nghệ, bao gồm cả các rào cản liên quan đến bảo tồn và khả năng tiếp cận.

13. Chúng tôi khuyến khích các mối quan hệ đối tác thúc đẩy tính mở, bao gồm cả việc xây dựng năng lực và hỗ trợ lẫn nhau, chẳng hạn như thông qua trao đổi kiến thức, đào tạo và chia sẻ trang thiết bị.

14. Chúng tôi thừa nhận sự cần thiết của các mô hình kinh tế cho phép thu hồi các chi phí hợp pháp và hợp lý mà các tổ chức phải chịu trong quá trình số hóa và quản lý các bộ sưu tập mà không hạn chế quá mức quyền truy cập tới di sản thuộc phạm vi công cộng.

15. Chúng tôi tin tưởng vào việc phát triển và duy trì các cơ sở hạ tầng công cộng kỹ thuật số mở và bền vững, sử dụng các phương pháp, giao thức và tiêu chuẩn bảo tồn và truy cập mạnh mẽ, để đảm bảo rằng di sản và siêu dữ liệu kỹ thuật số có thể truy cập được nhằm tăng cường khả năng tái sử dụng và thúc đẩy các mạng lưới hợp tác trên toàn cầu.

16. Chúng tôi thừa nhận sự cần thiết phải minh bạch tham gia, tham vấn và thu hút sự tham gia của cộng đồng gốc để cho phép sự đồng ý trước một cách tự nguyện và có thông tin đầy đủ trong các quy trình ra quyết định liên quan đến cả di sản vật chất và kỹ thuật số.

17. Chúng tôi nhận thấy rằng có thể có những lý do chính đáng để không số hóa, cho phép truy cập hoặc chia sẻ mở di sản, đặc biệt là khi các hệ thống quản trị bổ sung có thể được áp dụng.

Chúng tôi khuyến khích các nhà hoạch định chính sách và các bên liên quan tham gia đối thoại nhằm thúc đẩy quyền truy cập mở và công bằng tới di sản thuộc phạm vi công cộng và giải quyết nhiều rào cản không chính đáng và bất công đối với quyền truy cập đó.

Xem danh sách đầy đủ các bên ký kết

tại www.openheritagestatement.org/signatories.

Tự do tải về bản dịch sang tiếng Việt của tài liệu có 6 trang tại DOI: https://zenodo.org/records/17945510

Xem thêm:

• Văn hóa Mở/OpenGLAM

• Các tài liệu dịch