3.2 Phạm vi của giấy phép

Thứ hai - 08/04/2024 18:23

3.2 License Scope

Theo: https://certificates.creativecommons.org/cccertedu/chapter/3-2-license-scope/

Các giấy phép Creative Commons được xây dựng dựa trên luật bản quyền. Thực tế đơn giản đó sẽ cho bạn biết hầu hết những điều bạn cần biết về thời điểm chúng được áp dụng và không được áp dụng cũng như thời gian chúng tồn tại trong bao lâu.

Kết quả học tập

Hiểu cách CC làm việc với bản quyền và vì sao điều này là quan trọng
Giải thích thời hạn của giấy phép

Câu hỏi lớn / Vì sao nó lại quan trọng

Nền tảng pháp lý mà giấy phép Creative Commons hoạt động là gì? Tại sao nó quan trọng như vậy?

Các giấy phép Creative Commons là các giấy phép bản quyền. Chúng áp dụng ở đâu và khi nào bản quyền được áp dụng. Điều này phản ánh một quyết định thiết kế cơ bản. Cho rằng mục tiêu là làm cho nhiều tác phẩm sáng tạo và giáo dục sẵn sàng hơn theo các điều khoản thông thường, CC muốn đảm bảo các giấy phép của nó không được sử dụng để hạn chế các tác phẩm hoặc việc sử dụng các tác phẩm mà bản quyền không hạn chế. Đây là giá trị cốt lõi của CC. Việc có ngôn ngữ của giấy phép theo dõi luật bản quyền đã hoàn thành mục tiêu này.

Suy ngẫm cá nhân/Tại sao điều đó lại quan trọng với bạn

Hãy nghĩ xem điều đó sẽ có ý nghĩa gì nếu giấy phép CC có thể ngăn cản bạn làm điều gì đó mà bạn có thể làm với một tác phẩm có bản quyền, chẳng hạn như in một bản sao của một bài thơ để chèn vào thiệp sinh nhật cho một người bạn. Bạn có hiểu tại sao việc có giấy phép CC theo dõi bản quyền là một khía cạnh quan trọng của giấy phép CC không?

Có được kiến thức cơ bản

Tuyên bố rằng “các giấy phép Creative Commons là các giấy phép bản quyền” nói cho bạn những điều sau đây về các giấy phép đó:

các giấy phép “hoạt động” hoặc chỉ áp dụng khi tác phẩm nằm trong phạm vi của luật bản quyền (hoặc luật liên quan khác) và các hạn chế của luật bản quyền áp dụng cho mục đích sử dụng tác phẩm (điều này sẽ được thảo luận chi tiết hơn bên dưới),
một số quyền khác, chẳng hạn như bằng sáng chế, nhãn hiệu, quyền riêng tư và quyền công khai, không thuộc phạm vi điều chỉnh của giấy phép và phải được quản lý riêng.

Phần đầu tiên giải thích giới hạn cơ bản của các giấy phép trong việc kiểm soát những gì mọi người làm với tác phẩm, và phần thứ hai đưa ra cảnh báo rằng có thể có các quyền khác liên quan đến tác phẩm hạn chế cách sử dụng nó.

Hãy bắt đầu bằng cách giải thích ý nghĩa của giấy phép được áp dụng khi áp dụng bản quyền.

Các giấy phép Creative Commons phù hợp với những người sáng tạo nào muốn cung cấp cho mọi người một hoặc nhiều quyền được luật bản quyền điều chỉnh. Ví dụ: nếu bạn muốn cấp cho người khác quyền tự do sao chép và phân phối lại tác phẩm của mình, bạn có thể sử dụng giấy phép Creative Commons để cấp cho họ quyền đó. Tương tự như vậy, nếu bạn muốn cấp cho người khác quyền chuyển đổi, sửa đổi hoặc tạo lập các tác phẩm phái sinh dựa trên tác phẩm của mình, bạn có thể sử dụng giấy phép Creative Commons để cấp cho họ quyền đó. Tuy nhiên, bạn không cần sử dụng giấy phép Creative Commons để cấp cho người khác quyền đọc bài viết hoặc xem video của bạn.

Đây là 2 kịch bản quan trọng hơn nơi mà người sử dụng không cần giấy phép bản quyền và không cần tuân theo các điều khoản của giấy phép CC:

Khi bạn đang sử dụng một tác phẩm theo mục đích sử dụng hợp lý (Fair Use), xử lý hợp lý (Fair Dealing) hoặc một số giới hạn và ngoại lệ hiện hành khác đối với bản quyền. Theo thiết kế, giấy phép CC không giảm bớt, giới hạn hoặc hạn chế bất kỳ quyền nào theo các ngoại lệ và giới hạn đối với bản quyền, chẳng hạn như sử dụng hợp lý, xử lý hợp lý hoặc các điều khoản dành cho người khuyết tật như những điều khoản được dự tính trong Hiệp ước Marrakesh. Nếu việc sử dụng tài liệu được cấp phép CC của bạn được cho phép vì một ngoại lệ hoặc giới hạn hiện hành, thì bạn không cần phải dựa vào giấy phép CC hoặc tuân thủ các điều khoản và điều kiện của nó. Đây là nguyên tắc cơ bản của việc cấp phép CC. Xem trang Câu hỏi thường gặp liên quan.
Khi tác phẩm thuộc phạm vi công cộng. Giấy phép CC không nên được áp dụng cho các tác phẩm thuộc phạm vi công cộng trên toàn thế giới.[1] Tất cả các giấy phép CC đều rõ ràng rằng chúng không có tác dụng đặt ra các hạn chế đối với tài liệu lẽ ra không bị hạn chế, và bạn không thể xóa một tác phẩm khỏi phạm vi công cộng bằng cách áp dụng giấy phép CC cho nó. Nếu bạn muốn cống hiến tác phẩm của mình cho phạm vi công cộng trước khi hết hạn bản quyền hiện hành hoặc các quyền tương tự, hãy sử dụng sự cống hiến cho phạm vi công cộng mạnh mẽ về mặt pháp lý của CC. Nếu một tác phẩm đã thuộc phạm vi công cộng toàn cầu, bạn nên đánh dấu nó bằng Dấu phạm vi công cộng của CC. Xem thêm thông tin trên trang Câu hỏi thường gặp liên quan.

Bạn có thể nghĩ ra lý do tại sao ai đó có thể thử áp dụng giấy phép CC cho một tác phẩm không được bảo vệ bản quyền ở quốc gia của họ không? Hoặc các lý do tại sao người cấp phép CC có thể mong đợi được ghi công mỗi khi tác phẩm của họ được sử dụng, ngay cả đối với việc sử dụng không bị luật bản quyền cấm?

Họ có thể đang cố gắng thực hiện quyền kiểm soát mà pháp luật không thực sự có. Nhưng nhiều khả năng là họ không biết rằng bản quyền không được áp dụng hoặc tác phẩm đó thuộc phạm vi công cộng. Hoặc, đối với người cấp phép hiểu biết, họ có thể nhận ra rằng tác phẩm của họ thuộc phạm vi công cộng ở một số quốc gia nhưng không thuộc phạm vi công cộng ở mọi nơi và họ muốn chắc chắn rằng mọi người ở mọi nơi đều có thể sử dụng lại nó.

Để có ví dụ thực tế, hãy xem điều gì xảy ra khi bạn muốn sử dụng giấy phép CC trong lĩnh vực như in 3D. Xem qua tài nguyên Kiến thức Công cộng này về thời điểm áp dụng giấy phép CC trong lĩnh vực in 3D. Có thể dễ dàng nhận thấy các vấn đề pháp lý có thể trở nên phức tạp đến mức nào, đặc biệt là trong các lĩnh vực mới nổi như lĩnh vực này.

Một khác biệt tinh tế nhưng quan trọng khác về phạm vi của giấy phép CC là chúng cũng bao gồm các quyền khác liên quan chặt chẽ đến bản quyền. Được định nghĩa là “Các quyền tương tự” (Similar Rights) trong mã pháp lý giấy phép CC, chúng bao gồm các quyền liên quan và lân cận và các quyền cơ sở dữ liệu riêng, là các quyền ở một số quốc gia hạn chế việc trích xuất và sử dụng lại nội dung của cơ sở dữ liệu. Xem Phần 2.1 để biết thêm nội dung của các Quyền tương tự. Cũng giống như với bản quyền, các điều kiện của giấy phép CC chỉ có hiệu lực khi các Quyền Tương tự áp dụng cho tác phẩm và cho việc sử dụng lại cụ thể được thực hiện bởi ai đó sử dụng tác phẩm được cấp phép CC.

Phần quan trọng khác của tuyên bố “Giấy phép CC là giấy phép bản quyền” là có thể có các quyền khác trong tác phẩm mà giấy phép không có hiệu lực - ví dụ: quyền riêng tư. Một lần nữa, các giấy phép CC không có bất kỳ ảnh hưởng nào đến các quyền ngoài bản quyền và các Quyền Tương tự như được xác định trong các giấy phép, do đó các quyền khác phải được quản lý riêng biệt. Đọc Câu hỏi thường gặp về vấn đề này.

Mặc dù không bắt buộc nhưng Creative Commons thúc giục người sáng tạo đảm bảo rằng không có quyền nào khác có thể ngăn cản việc sử dụng lại tác phẩm như dự định. Người cấp phép CC không đưa ra bất kỳ bảo đảm nào về việc sử dụng lại tác phẩm. Điều đó có nghĩa là trừ khi người cấp phép đưa ra đảm bảo riêng, người sử dụng lại có trách nhiệm xác định xem các quyền khác có thể ảnh hưởng đến việc họ dự định sử dụng lại tác phẩm hay không. Việc tìm hiểu thêm đôi khi có thể dễ dàng bằng cách liên hệ với người cấp phép để hỏi về các quyền khác có thể có này. Đọc qua danh sách đầy đủ các cân nhắc dành cho người sử dụng lại tác phẩm được cấp phép CC.

Các dạng nội dung nào có thể được cấp phép CC?

Bạn có thể áp dụng một giấy phép CC cho bất kỳ điều gì được bản quyền bảo vệ mà bạn sở hữu, với một ngoại lệ quan trọng.

CC kêu gọi người sáng tạo không áp dụng giấy phép CC cho phần mềm. Điều này là do có nhiều giấy phép phần mềm tự do nguồn mở thực hiện công việc đó tốt hơn; chúng được xây dựng đặc biệt dưới dạng giấy phép phần mềm. Ví dụ, hầu hết các giấy phép phần mềm nguồn mở đều bao gồm các điều khoản về phân phối mã nguồn của phần mềm - giấy phép CC không đề cập đến khía cạnh quan trọng đó của việc chia sẻ phần mềm. Hệ sinh thái chia sẻ phần mềm được thiết lập tốt và có nhiều giấy phép phần mềm nguồn mở tốt để lựa chọn. Câu hỏi thường gặp này từ trang web của CC có thêm thông tin về lý do tại sao chúng tôi không khuyến khích cấp phép cho phần mềm.

Quyền của ai được giấy phép CC bảo vệ?

Giấy phép CC trên một tác phẩm nhất định chỉ bao gồm bản quyền được nắm giữ bởi người áp dụng giấy phép - người cấp phép. Điều đó nghe có vẻ hiển nhiên, nhưng đó là một điểm quan trọng cần hiểu. Ví dụ, nhiều người sử dụng lao động sở hữu bản quyền đối với các tác phẩm do nhân viên tạo ra, vì vậy nếu nhân viên áp dụng giấy phép CC cho các tác phẩm do người sử dụng lao động của họ sở hữu, thì họ không thể cấp bất kỳ quyền nào để sử dụng lại tác phẩm đó. Người áp dụng giấy phép phải là người sáng tạo hoặc người đã có được các quyền đó.

Ngoài ra, một tác phẩm có thể kết hợp tác phẩm có bản quyền của một người khác, chẳng hạn như một bài báo học thuật sử dụng một bức ảnh có bản quyền để minh họa một ý tưởng (sau khi đã nhận được sự cho phép của chủ sở hữu bức ảnh để đưa nó vào). Giấy phép CC được tác giả của bài báo học thuật áp dụng không áp dụng cho bức ảnh mà chỉ áp dụng cho phần còn lại của tác phẩm. Có thể cần phải có sự cho phép riêng để sao chép bức ảnh (không phải phần còn lại của bài báo). Xem Phần 4.1 để biết thêm chi tiết về cách xử lý những tình huống này.

Ngoài ra, các tác phẩm thường có nhiều hơn một bản quyền gắn liền với chúng. Ví dụ: một nhà làm phim có thể sở hữu bản quyền đối với bộ phim chuyển thể từ một cuốn sách, nhưng tác giả cuốn sách cũng giữ bản quyền đối với cuốn sách làm cơ sở cho bộ phim. Trong ví dụ này, nếu phim được cấp phép CC thì giấy phép CC chỉ áp dụng cho phim chứ không áp dụng cho sách.

Các lưu ý cuối cùng

Chìa khóa để hiểu cách Creative Commons hoạt động là hiểu rằng các giấy phép phụ thuộc vào bản quyền để hoạt động. Khái niệm có vẻ đơn giản này giải thích rất nhiều về thời điểm áp dụng các công cụ này và bao nhiêu phần của một tác phẩm các công cụ đó bao trùm.

-----------------------------------------------------------------------

Hãy nhớ rằng thời hạn bản quyền đối với các tác phẩm khác nhau trên khắp thế giới. Vì vậy, trong một số trường hợp, một tác phẩm có thể thuộc phạm vi công cộng theo luật của Uganda nhưng không thuộc phạm vi công cộng theo luật của Indonesia. Điều này có nghĩa là tùy thuộc vào luật áp dụng cho việc sử dụng của bạn (nói chung, bạn đang ở đâu khi sử dụng tác phẩm), giấy phép CC có thể áp dụng hoặc không.

-----------------------------------------------------------------------

Giấy phép và Ghi công

Nội dung được cấp phép CC, Bản gốc