Xây dựng hàng hóa công cộng kỹ thuật số: Phản hồi từ Tuần lễ Nguồn Mở 2025 của Liên hiệp quốc

Building digital public goods: Reflections from UN Open Source Week 2025

July 8, 2025. Events; Katie Steen-James

Theo: https://opensource.org/blog/building-digital-public-goods-reflections-from-un-open-source-week-2025

Bài được đưa lên Internet ngày: 08/07/2025

Tuần lễ Nguồn Mở của Liên Hợp Quốc tại Thành phố New York đã quy tụ mọi người từ khắp nơi trên thế giới để thảo luận về tiềm năng của Nguồn Mở và cách thức tận dụng nguồn mở để xây dựng cơ sở hạ tầng và hàng hóa công cộng kỹ thuật số - DPG (Digital Public Goods) bền vững. Stefano Maffulli, Giám đốc Điều hành của Sáng kiến Nguồn Mở - OSI (Open Source Initiative), đã tham gia cùng các giám đốc hội đồng quản trị Tracy Hinds, Ruth Suehle và Sayeed Choudhury, cũng như các nhân viên Katie Steen-James (quản lý chính sách cấp cao tại Hoa Kỳ), Ariel Jolo (quản lý chương trình), và gần đây đã tham gia cùng thực tập sinh chính sách tại Hoa Kỳ Gabriel Toscano. Tuần lễ bao gồm các sự kiện bên lề tập trung vào tính mở (Openness) và AI và hai ngày trọn vẹn tại Liên Hợp Quốc dành riêng cho các Văn phòng Chương trình Nguồn mở - OSPO (Open Source Program Office) và Cơ sở hạ tầng Công cộng Kỹ thuật số.

Trong suốt tuần lễ, những người tham gia của Liên Hợp Quốc đã nêu rõ ý tưởng rằng "Ngôi sao Phương Bắc" của chúng ta nên là tích cực thu hút công chúng tham gia vào việc phát triển cơ sở hạ tầng và hàng hóa công cộng kỹ thuật số để đảm bảo chúng ta đáp ứng được nhu cầu của người dân. Nói một cách đơn giản, công nghệ nên làm cho cuộc sống tốt đẹp hơn, với phúc lợi công cộng là trọng tâm của việc áp dụng. Guilherme Canela, Giám đốc Ban Chính sách và Chuyển đổi Số của UNESCO, đã đưa ra một quan điểm rõ ràng hơn về ý tưởng này trong một phiên thảo luận về AI và Nguồn Mở: "Có lẽ sự đổi mới thực sự là thực hiện những điều này mà không bỏ lại ai phía sau."

Hôm thứ Hai, Suehle đã hỗ trợ tổ chức cuộc thi Hackathon UN Tech Over thay mặt cho Quỹ Phần mềm Apache. Với chủ đề "Vượt qua cơn bão: Phân tích Không gian Địa lý Mở để Ứng phó Khẩn cấp Khí hậu lấy Trẻ em làm Trung tâm", ba thử thách này đã thúc đẩy những người tham gia nỗ lực đẩy nhanh tiến độ thực hiện các Mục tiêu Phát triển Bền vững (SDG) của Liên Hợp Quốc thông qua đổi mới Nguồn Mở.

Vào thứ Ba, OSI đã tham gia cùng các đối tác của chúng tôi tại Liên minh Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số - DPGA (Digital Public Goods Alliance) trong một sự kiện bên lề về chủ đề "Thúc đẩy Trí tuệ nhân tạo Nguồn Mở vì Lợi ích Công cộng". Trưởng nhóm Tiêu chuẩn DPG Amreen Taneja đã thảo luận về cách các hệ thống AI có thể đáp ứng các tiêu chí để trở thành một phần của Sổ đăng ký Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số và chính thức mở lời kêu gọi nộp bài dự thi về AI. Maffulli đã giải thích quy trình đồng sáng tạo cho Định nghĩa AI Nguồn mở (OSAID) và phác thảo các thành phần của phiên bản 1.0 của định nghĩa đó. Sau đó, những người tham gia đã tập hợp thành các nhóm nhỏ để thảo luận về các giải pháp chính sách nhằm khuyến khích việc tạo ra và sử dụng các hệ thống AI mở. Phiên họp nhấn mạnh sự cần thiết của các tiêu chuẩn và định nghĩa để tổ chức quản trị và sử dụng AI.

Vào thứ Tư, Choudhury đã tham gia một hội thảo có tiêu đề "Họ đã làm như thế nào: Cái nhìn đằng sau các Văn phòng Chương trình Nguồn Mở (OSPO) mới ra mắt", nơi ông chia sẻ câu chuyện về nguồn gốc của OSPO tại Carnegie Mellon. Ông đã đưa ra một cái nhìn sâu sắc hấp dẫn: nếu bạn hỏi một nhà nghiên cứu đại học, "Bạn có quan tâm đến phần mềm Nguồn Mở không?", họ có thể trả lời là không. Nhưng nếu bạn hỏi, "Bạn có quan tâm đến nghiên cứu, giáo dục và tác động xã hội không?", họ chắc chắn sẽ trả lời là có. Việc kết nối phần mềm Nguồn Mở trực tiếp thúc đẩy sứ mệnh cốt lõi của trường đại học là nghiên cứu, giáo dục và tác động xã hội đã được chứng minh là một lập luận quan trọng trong việc chứng minh giá trị của Nguồn Mở đối với các tổ chức học thuật.

OSI cũng rất hân hạnh được gặp gỡ Phó Tổng Thư ký kiêm Đặc phái viên về Công nghệ Kỹ thuật số và Mới nổi tại Liên Hợp Quốc, ông Amandeep Singh Gill, để chia sẻ những bài học kinh nghiệm từ việc phát triển Định nghĩa AI Nguồn mở (OSAID). Ông là người đứng đầu Văn phòng Công nghệ Kỹ thuật số và Mới nổi của Liên Hợp Quốc - ODET (UN Office for Digital and Emerging Technologies) và chịu trách nhiệm triển khai Hiệp ước Kỹ thuật số Toàn cầu - GDC (Global Digital Compact), bao gồm cả phần về quản trị AI. Trong cuộc họp, chúng tôi đã thảo luận về những lỗ hổng hiện có đối với các chiến lược quản trị dữ liệu đào tạo AI đủ linh hoạt để áp dụng trong bối cảnh địa phương và tôn trọng kiến thức bản địa, quyền riêng tư và bản quyền, cùng nhiều cân nhắc khác. Một số thách thức được thảo luận bao gồm dữ liệu đào tạo: sự thiếu hụt hoặc không đầy đủ các tiêu chuẩn công nghệ và khung pháp lý toàn cầu để xử lý quản trị dữ liệu. Cả OSI và Liên Hợp Quốc đều đang tìm hiểu khái niệm tài sản dữ liệu chung (Data Commons) để giải quyết những thách thức này.

Sáng thứ Sáu, ông Choudhury đã có bài phát biểu về Diễn đàn Mở về AI - OFAI (Open Forum for AI), bao gồm mối liên hệ của diễn đàn này với OSI và OSAID. Bài thuyết trình đề cập đến tầm quan trọng của tính mở như một nguyên tắc thiết kế cho cơ sở hạ tầng, bao gồm cả sự phát triển của AI. Đặc biệt, OFAI đã triệu tập các trường đại học và tổ chức phi lợi nhuận, giúp nâng cao tiếng nói và tác động của giới học thuật và các tổ chức xã hội dân sự.

Vào thứ Sáu, OSI đã tham dự cuộc họp của Liên minh AI, tại đó Roberto Di Cosmo, Giám đốc điều hành của Quỹ Di sản Phần mềm (Software Heritage Foundation), đã trình bày những thách thức trong việc xây dựng bộ dữ liệu đào tạo dựa trên mã. Ông đã đề cập đến việc theo dõi quyền sở hữu bản quyền mã nguồn, nhận dạng chính xác giấy phép và ghi nhận quyền tác giả, cũng như quản lý các yêu cầu từ chối và gỡ bỏ khó khăn như thế nào.

Tuần lễ Nguồn Mở của Liên Hợp Quốc năm nay đánh dấu lần thứ ba những người tham gia được triệu tập để thảo luận về sức mạnh của Nguồn mở. Xuyên suốt các phiên họp là cảm nhận rằng mọi người đều hiểu được lợi ích của “mở”. Tuy nhiên, vẫn còn những thách thức trong việc triển khai các chính sách và dự án Nguồn Mở, đặc biệt là khi cần phải hợp tác với những cá nhân có thể chưa hiểu được lợi ích của Nguồn Mở. Đây chính là lúc sức mạnh của Liên Hợp Quốc trong việc tập hợp các chuyên gia từ khắp nơi trên thế giới trở nên vô cùng quan trọng. Thông qua Liên Hợp Quốc, người dân từ Kenya đến Tây Ban Nha đã chia sẻ những thách thức và thành công trong việc triển khai các dự án Nguồn mở như Hàng hóa Công cộng Kỹ thuật số.

Từ trái sang phải: Gabriel Toscano, Katie Steen-James, Stefano Maffulli, Amandeep Singh Gill và Moritz Fromageot.

Bắt đầu thảo luận tại discuss.opensource.org