Mở là mặc định, đóng là ngoại lệ

Open by default, closed by exception

Victoria Passau, Mar 4 · 6 min read

Theo: https://medium.com/open-glam/open-by-default-closed-by-exception-df3ffbbf1753

Bài được đưa lên Internet ngày: 04/03/2020

Draffin Album. Khai trương Viện bảo tàng Tưởng niệm Chiến tranh Auckland, 1929. AWMM. PH-ALB-458–2–34.

Trong phần đầu của loạt bài có 2 phần, Victoria Passau (Quản lý bộ sưu tập, Bia kỷ niệm trên trực tuyến) và Zoë Richardson (Quản lý các quyền và đơn hàng hình ảnh) mô tả hành trình của Viện bảo tàng tưởng niệm chiến tranh Tāmaki Paenga Hira Auckland hướng tới truy cập mở, và đâu là nơi nó đã hướng tới tiếp sau.

Kō Pukekawa te maunga; kō Waitematā te moana; kō Tāmaki Paenga Hira te whare taonga.

Viện nghiên cứu và thu thập lâu đời nhất của New Zealand, Viện bảo tàng Tưởng niệm Chiến tranh Tāmaki Paenga Hira ở Auckland được xây dựng dựa vào di sản 168 năm học bổng và đổi mới sáng tạo mà đã đóng góp cho sự hiểu biết sâu sắc thế giới xung quanh chúng ta. Chúng tôi là viện bảo tàng khu vực lớn nhất của Aotearoa, trong một thành phố với 1,6 triệu dân. Viện bảo tàng có 4,5 triệu hạng mục khắp 4 lĩnh vực thu thập chính: Khoa học tự nhiên, Di sản tài liệu, Lịch sử con người, và Bia kỷ niệm trên trực tuyến.

Thông tin bộ sưu tập và nhóm về Truy cập của viện bảo tàng tạo thuận lợi cho nghiên cứu và truy vấn và cung cấp truy cập tới dữ liệu và các hình ảnh. Theo cách này, chúng tôi hành động như là chất xúc tác cho tri thức mới. Nhóm của chúng tôi gồm các nhiếp ảnh gia, các thủ thư, các kỹ thuật viên bộ sưu tập, và các chuyên gia kỹ thuật. Chúng tôi làm việc trong các hợp đồng ảnh, về sự cho phép bản quyền và văn hóa, các cơ sở dữ liệu Bia tưởng niệm trên trực tuyến và các bộ sưu tập trên trực tuyến, nghiên cứu, Mātauranga Māori (tri thức Māori), dữ liệu, và website của chúng tôi.

Nhóm về Thông tin và Truy cập bộ sưu tập, 2020.

Hành trình của chúng tôi tới Mở

Hành trình của viện bảo tàng Auckland tới “Mở” đã bắt đầu vào năm 2012 với sự triển khai chiến lược Viện bảo tàng Tương lai (Future Museum) của chúng tôi mà sau đó đã phát hành hơn 1 triệu bản ghi trong bộ sưu tập qua một cơ sở dữ liệu các bộ sưu tập trên trực tuyến được cập nhật vào năm 2015. Kể từ đó chúng tôi đã hoạt động trong khái niệm “Mở là mặc định, đóng là ngoại lệ” (Open by default, closed by exception). Điều này áp dụng cho cả truy cập vật lý hoặc số, thông qua các hợp đồng hình ảnh, cấp phép cho dữ liệu, và nghiên cứu.

Năm ngoái, các bộ sưu tập trên trực tuyến và bia tưởng niệm trên trực tuyến đã được gần 500.000 người sử dụng truy cập, với tổng số 2 triệu lượt xem trang. API của chúng tôi có thể được sử dụng để truy cập siêu dữ liệu của bộ sưu tập, thông tin người phục vụ, và các tài nguyên đa phương tiện. Chúng tôi cam kết khuếch đại tầm với các bộ sưu tập số và đã thiết lập hơn 20 quan hệ đối tác với các nền tảng trên trực tuyến, các tổ chức đối tác, và các nhà tổng hợp để chia sẻ các bộ sưu tập của chúng tôi với thế giới.

Các mối quan hệ đối tác cộng tác với các tổ chức cùng chí hướng cho phép chúng tôi chia sẻ sự đam mê của chúng tôi về truy cập mở bất cứ nơi đâu có những người sử dụng tiềm năng, thay vì kỳ vọng họ tới với chúng tôi. Ví dụ, chúng tôi có hơn 125.000 hình ảnh được cấp phép mở trên Wikimedia Commons. Nội dung này đã được nhúng vào 700 trang Wikipedia trong 97 ngôn ngữ. Các quan hệ đối tác đã giúp chúng tôi mở rộng triệt để khán thính phòng của chúng tôi.

Năm tài chính này (2019/2020) chúng tôi đã trải nghiệm rồi 13 triệu lượt xem và tương tác với các bản ghi, các hình ảnh và dữ liệu trên các nền tảng bên ngoài, khắp nhiều lĩnh vực và khu vực thu thập. Chúng tôi chưa bao giờ có được mức độ tương tác này từ những người truy cập tới trang của riêng chúng tôi.

Chúng tôi cũng đã tải lên Flickr hơn 2.300 ảnh chụp trong số các hình ảnh của bộ sưu tập được nhóm các nhiếp ảnh gia hàng đầu của chúng tôi chụp. Đây là một trong những góc nhìn ‘nghệ thuật nhất’…

Prosthemadera novaeseelandiae, Tūī. AWMM. LB15198. CC-BY 4.0.

Cùng với các bản tải lên các dữ liệu và hình ảnh mang tính đại chúng đó, chúng tôi làm việc với các nền tảng với nội dung được giám tuyển như Nghệ thuật và Văn hóa của Google (Google Arts & Culture), tiến hành các triển lãm và các bộ sưu tập sẵn sàng cho bất kỳ ai có kết nối Internet.

Bia tưởng niệm trên trực tuyến là cơ sở dữ liệu quân nhân của chúng tôi, những người đã phục vụ trong nghĩa vụ tích cực trong Lực lượng Vũ trang New Zealand, hoặc những người New Zealand Mới đã phục vụ ở đâu đó khác trong các thời kỳ xung đột. Nó bao gồm hơn 235.000 bản ghi và xúc tác cho công chúng để bổ sung thêm thông tin trực tiếp vào từng bản ghi riêng rẽ. Chúng tôi đã nhận được hơn 100.000 mẩu dữ liệu, các hình ảnh, tài liệu, và các thông điệp cá nhân, kể từ khi nó được khai trương năm 2015. Dữ liệu này được chia sẻ theo giấy phép CC BY 4.0. Hãy đọc Chính sách Bộ sưu tập Bia tưởng niệm Trên trực tuyến để có thêm thông tin.

Biện hộ cho cải cách bản quyền

Chúng tôi tin tưởng pháp luật bản quyền nên cân bằng các quyền của các nhà sáng tạo và người sử dụng để phổ biến của và truy cập tới tri thức và các tác phẩm sáng tạo mới.

Giống như nhiều cơ sở đủ mọi kích cỡ của chúng tôi, chúng tôi có Khung Bản quyền. Đây là một nơi kaupapa (chủ đề) “Mở là mặc định, đóng là ngoại lệ” chiếm vị trí trung tâm. Ở những nơi viện bảo tàng Auckland nắm giữ bản quyền trong một hạng mục nào đó, chúng tôi cố gắng phát hành các hình ảnh của nó theo giấy phép CC BY 4.0. Chúng tôi sử dụng tuyên bố “Không có các hạn chế bản quyền được biết nào” khi phát hành các hình ảnh số của các tác phẩm phạm vi công cộng 2 chiều. Khi phát hành các hình ảnh của các hiện vật theo đó chúng tôi không nắm giữ bản quyền, chúng tôi chào các lựa chọn cấp phép Creative Commons cho những người nắm giữ bản quyền bên ngoài, tiếp tục biện hộ cho tiếp cận mở tới nội dung.

Modiolus areolatus. AWMM. MA78627. CC-BY 4.0.

Bộ Đổi mới sáng tạo Doanh nghiệp và Việc làm của New Zealand (MBIE) hiện đang triển khai sự rà soát lại Luật Bản quyền 1994. Tài liệu các vấn đề ban đầu MBIE đã phát hành đã nhận được phản hồi và các đệ trình đáng kể từ khu vực GLAM, nhấn mạnh các thách thức trong pháp luật hiện hành và tác động liên tục lên khu vực văn hóa rộng lớn hơn. Đệ trình của chúng tôi có thể đọc trên trực tuyến (PDF, 214KB).

Một trong các vấn đề lớn của chúng tôi là sự loại trừ các viện bảo tàng và các phòng trưng bày ra khỏi các ngoại lệ của thư viện và kho lưu trữ. Chúng tôi có một thư viện theo quy định trong viện bảo tàng nhưng các ngoại lệ kham được đối với các thủ thư của chúng tôi lại không kham được đối với các đồng nghiệp khác của chúng tôi. Ví dụ, đó có thể là một vấn đề về tai nạn lịch sử hoặc quyết định quản lý có chủ ý để đưa một bức ảnh chụp hoặc tài liệu vào bộ sưu tập lịch sử của bảo tàng hoặc thư viện của nó, điều có thể dẫn tới xử lý pháp lý khác nhau theo Luật hiện hành. Các viện bảo tàng và phòng trưng bày nên được đưa vào trong các ngoại lệ hiện có đối với các thư viện và kho lưu trữ, vì điều này có thể cung cấp vài sự nhất quán xuyên khắp lĩnh vực và bên trong các cơ sở.

Các tác phẩm mồ côi thể hiện một vấn đề và chi phí đáng kể đối với chúng tôi như một viện bảo tàng. Các dự án số hóa liên quan tới đánh giá rủi ro thường trực. Các bộ sưu tập với bản quyền phức tạp thường được dành cho các bộ sưu tập thế kỷ 19, chúng thường được xem là khá “dễ” để xử lý và duy trì. Điều này có liên quan vì nó làm lệch lạc nhận thức của công chúng về những gì chúng tôi nắm giữ và có giá trị. Về cơ bản, các bộ sưu tập của thế kỷ 20 phần lớn vẫn là không nhìn thấy. Chúng tôi đang triển khai chuyên cần các tìm kiếm và đánh giá các rủi ro cho vô số các tác phẩm mồ côi của chúng tôi.

New Zealand may mắn có được khung Truy cập và Cấp phép Mở của Chính phủ New Zealand - NZGOAL (New Zealand Government Open Access and Licensing), một tập hợp các hướng dẫn của chính phủ cho tất cả các cơ quan để tuân thủ khi phát hành để sử dụng lại các tác phẩm có bản quyền và tư liệu không có bản quyền hoặc nằm trong phạm vi công cộng. Trong khi chúng tôi bị loại trừ khỏi NZGOAL vì chúng tôi không phải là một tổ chức chính phủ hoặc được hội đồng chính phủ kiểm soát, chúng tôi ôm lấy các giá trị của kaupapa (chủ đề) này.

Ornithoptera (ornithoptera) priamus euphorion, AWMM, AMNZ100288, CC BY 4.0

Các kết luận

Hành trình chúng tôi đã đi qua để mở ra các bộ sưu tập của chúng tôi từng là đầy sự dũng cảm và hiệu chỉnh lại. Chúng tôi vui khi bây giờ thấy được thành quả lao động của chúng tôi. Câu thần chú “Mở là mặc định, đóng là ngoại lệ” là trọng tâm cho công việc của nhóm CIA. Tuy nhiên, Aotearoa là một xã hội thuộc địa và các viện bảo tàng như của chúng tôi phải nhận thức rõ vai trò của chúng tôi trong việc chuyển đổi cuộc đối thoại.

Trong khi chúng tôi nhắm tới cho tính mở, chúng tôi có ý thức rằng viện bảo tàng Auckland hoạt động trong không gian tam giác giữa mong muốn có triết học về tính mở, các ràng buộc của một chế độ bản quyền không hoàn hảo, và những lo ngại xung quanh sự giám hộ cộng đồng, sở hữu trí tuệ bản địa và chủ quyền dữ liệu.

Về cơ bản chúng tôi tin tưởng ‘mở’ như một khái niệm, nhưng luôn có vùng xám và chúng tôi nghĩ tới lúc phải có vùng liền kề - vùng liền kề mở OpenAdjacent. Ở phần 2 của loạt bài này, chúng ta sẽ thảo luận ngữ cảnh văn hóa của tiếp cận truy cập mở và cách để chúng ta xem xét Māori và Pacific taonga (kho châu báu) với sự quan tâm của chúng ta.

Các tác giả: Victoria Passau, Collection Manager, Online Cenotaph; Zoë Richardson, Image Orders and Permissions Manager, Tāmaki Paenga Hira Auckland War Memorial Museum

Tác giả không giữ lại quyền gì. CC0