Opinion: the cOAlition S Rights Retention Strategy
20/07/2020
Theo: https://www.coalition-s.org/opinion-rights-retention-strategy/
Bài được đưa lên Internet ngày: 20/07/2020
Trong một thời gian dài, các nhà nghiên cứu đã quá dễ dàng trao cho các nhà xuất bản học thuật các quyền vốn dĩ có trong các xuất bản phẩm của họ. Các quyền đó bao gồm không chỉ quyền sở hữu trí tuệ tác phẩm của nhà nghiên cứu, mà còn cả sự cho phép tự do và tức thì phổ biến nó không có cấm vận, và vì thế cho phép những người khác nhanh chóng xây dựng dựa vào các kết quả đó. Liên minh S muốn các nhà nghiên cứu giữ lại đủ các quyền sở hữu trí tuệ cho các xuất bản phẩm của họ. Điều này có thể là khó đạt được đối với các nhà nghiên cứu cá nhân, vì yêu cầu Truy cập Mở của Liên minh S có thể xung đột với các yêu cầu của các nhà xuất bản để chuyển giao bản quyền của họ.
Liên minh S, vì thế, muốn giúp các nhà nghiên cứu luôn giữ lại đủ quyền sở hữu trí tuệ tác phẩm của họ sau khi rà soát lại ngang hàng. Lý tưởng, các nhà nghiên cứu có thể giữ lại đầy đủ bản quyền, nhưng chúng tôi sẽ cho phép chuyển giao bản quyền nếu đủ các quyền được giữ lại để kiểm soát phiên bản có giấy phép CC BY của các xuất bản phẩm. Chiến lược Giữ lại các Quyền được thiết kế để hỗ trợ cho các nhà nghiên cứu được Liên minh S cấp vốn tìm cách xuất bản trên tạp chí họ chọn, bao gồm bất kỳ tạp chí thuê bao nào. Các nhà nghiên cứu chỉ cần làm thỏa mãn 2 điều kiện: Trước hết, khi họ đệ trình các bài báo của họ cho tạp chí, họ phải thông báo cho nhà xuất bản đó rằng đệ trình của họ là theo giấy phép CC BY. Điều này cho phép các nhà nghiên cứu giữ lại đủ các quyền sở hữu trí tuệ cho tác phẩm của họ. Thứ hai, các nhà nghiên cứu phải làm cho tác phẩm của họ sẵn sàng mở khi xuất bản sao cho nó dễ dàng được truy cập và được xây dựng dựa vào nó.
Chiến lược Giữ lại các Quyền định hình xa hơn cho cam kết của Kế hoạch S rằng tất cả các xuất bản phẩm học thuật là kết quả từ các trợ cấp nghiên cứu phải sẵn sàng Truy cập Mở tức thì với giấy phép sử dụng lại được khi xuất bản. Nó làm cho 100% các xuất bản phẩm học thuật được Liên minh S cấp vốn sẵn sàng Truy cập Mở. Chính sách này khớp với con đường 2 trong hướng dẫn triển khai và rất sát với mô hình cấp phép của Harvard đã được duy trì từ 2008.
Các nhà nghiên cứu được yêu cầu làm những gì
Ý tưởng là đơn giản. Các tổ chức của Liên minh S sẽ thay đổi các điều kiện trợ cấp của họ sao cho một giấy phép bản quyền công cộng – CC BY - được áp dụng mặc định cho tất cả các Bản thảo Được chấp nhận của Tác giả - AAM (Author Accepted Manuscripts) nêu trong nghiên cứu gốc được hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần từ vốn cấp của họ.
Tương ứng, các nhà nghiên cứu được cấp vốn, và đặc biệt những ai muốn xuất bản trên các tạp chí thuê bao, được yêu cầu làm 2 điều:
- Thông báo cho nhà xuất bản rằng đệ trình của họ được cấp phép rồi theo một giấy phép bản quyền công cộng CC BY. Điều này có thể tốt nhất đạt được bằng việc sử dụng ngôn từ sau đây hoặc trong thư đệ trình hoặc trong phần thừa nhận, hoặc cả hai:
“Nghiên cứu này đã được cấp vốn, toàn bộ hoặc một phần, từ [Tên Tổ chức, số Trợ cấp]. Vì mục đích của truy cập mở, tác giả đã áp dụng một giấy phép bản quyền công cộng CC BY cho bất kỳ phiên bản AAM nào phát sinh từ đệ trình này”
- Khi xuất bản, tức thì tạo bản sao của AAM – hoặc, nếu có thể cả Phiên bản Ghi - VoR (Version of Record) - sẵn sàng trong một kho Truy cập Mở họ chọn. Nhiều trường đại học và các nhà cấp vốn chào rồi các dịch vụ kho như vậy cho các nhà nghiên cứu của họ.
Việc thông báo rõ ràng cho nhà xuất bản tình trạng CC BY của đệ trình là quan trọng vì nó cho phép các nhà nghiên cứu giữ lại đủ các quyền đảm bảo rằng họ có thể sử dụng lại tác phẩm của họ theo cách thức hợp pháp mạnh mẽ, trong khi cũng cho phép họ gắn với chính sách Truy cập Mở của Tổ chức. Làm cho Bản thảo được Chấp nhận của Tác giả (AAM), hoặc, nếu có thể, Phiên bản Ghi (VoR) sẵn sàng trong một kho truy cập mở là quan trọng vì nó đảm bảo rằng tác phẩm của các nhà nghiên cứu dễ dàng truy cập được cho tất cả các độc giả khắp trên thế giới, và vì thế thường được xem nhiều hơn so với các bài báo đằng sau bức tường thanh toán. Nói cách khác, cả 2 điều kiện trợ cấp của các Tổ chức của Liên minh S hoàn toàn vì lợi ích của bản thân các nhà nghiên cứu.
Liên minh S sẽ làm gì: trao cho các nhà xuất bản lưu ý
Liên minh S đã viết cho 150 nhà xuất bản thuê bao, họ xuất bản đa số nghiên cứu được ghi công cho các Tổ chức của Liên minh S, để khuyến khích họ thay đổi các thỏa thuận xuất bản hiện hành. Liên minh S yêu cầu các nhà xuất bản đó cho phép tất cả các nhà nghiên cứu - hoặc theo ngoại lệ, chỉ các nhà nghiên cứu được Liên minh S cấp vốn - làm cho ít nhất các AAM của họ sẵn sàng tự do ở thời điểm xuất bản với một giấy phép CC BY. Các nhà xuất bản nào không có thiện chí làm điều này sẽ được lưu ý rằng các nhà nghiên cứu của Liên minh S bị rằng buộc bởi các điều khoản trong hợp đồng trợ cấp của họ để xuất bản với giấy phép CC BY. Nói một cách hợp pháp, hợp đồng trợ cấp đó được ưu tiên hơn bất kỳ thỏa thuận xuất bản nào sau này mà những người nắm giữ trợ cấp được yêu cầu ký với nhà xuất bản đó. Các Tổ chức của Liên minh S sẵn sàng hỗ trợ các nhà nghiên cứu trong tương tác của họ với các nhà xuất bản nếu nhà xuất bản khăng khăng tác phẩm đó công chúng không nhìn thấy trong kho đó.
Bức tranh chính sách rộng lớn hơn của Liên minh S
Chiến lược Giữ lại các Quyền chỉ là một trong ba con đường mà Liên minh S đã phát triển để xúc tác cho các nhà nghiên cứu để tiếp tục xuất bản trên các tạp chí họ chọn trong khi vẫn làm thỏa mãn chỉ thị xuất bản theo Truy cập Mở. Bổ sung thêm vào sự hỗ trợ tài chính cho các con đường Truy cập Mở đầy đủ (Đường 1), các Tổ chức của Liên minh S hỗ trợ các Thỏa thuận Chuyển đổi quá độ như một cách thức để xuất bản Truy cập Mở. Các Thỏa thuận Chuyển đổi quá độ bao gồm các Thỏa thuận (Mô hình) Chuyển đổi quá độ (các thỏa thuận Xuất bản & Đọc / Đọc & Xuất bản) và các Tạp chí Chuyển đổi quá độ (Đường 3). Các Thỏa thuận Chuyển đổi quá độ cung cấp cho các tác giả được trang trải theo các hợp đồng như vậy với với cách thức xuất bản không rắc rối nghiên cứu của họ theo Truy cập Mở. Khung Tạp chí Cuyển đổi quá độ, nó đã được Springer Nature áp dụng, là một dàn xếp khác nữa được thiết kế để đảm bảo rằng các tác giả có thể xuất bản theo Truy cập Mở trên các tạp chí họ lựa chọn. Ở nhiều quốc gia, sự kết hợp của các Thỏa thuận Chuyển đổi quá độ và việc xuất bản Truy cập Mở đầy đủ đưa ra rồi tiềm năng Truy cập Mở khoảng 75%. Công cụ Kiểm tra Tạp chí (Journal Checker Tool), sẵn sàng vào ngày 01/01/2021, sẽ giúp cho các nhà nghiên cứu tìm ra các tạp chí nào cho phép họ sẽ tuân thủ với Kế hoạch S thông qua hoặc các con đường được nêu ở trên, bao gồm cả chiến lược Giữ lại các Quyền.
Johan Rooryck
Giám đốc Điều hành, Liên minh S
Vài gợi ý nhanh về khai thác kiến thức khoa học mở cho việc dạy, học và nghiên cứu
5.1 OER, sách giáo khoa mở, và các khóa học mở
Chứng chỉ Creative Commons cho các nhà giáo dục, thủ thư hàn lâm, và văn hóa mở
Các bài toàn văn & trên các tạp chí tới hết năm 2023
Các lớp tập huấn thực hành ‘Khai thác tài nguyên giáo dục mở’ tới hết năm 2023
Các bài trình chiếu tại các hội nghị/hội thảo tới hết năm 2023
Các tài liệu dịch sang tiếng Việt tới hết năm 2023
Các mô hình bền vững Tài nguyên Giáo dục Mở (TNGDM) - Tổng hợp
ORCID - Quy trình làm việc
Tổng hợp các bài của Nhóm các Nhà cấp vốn Nghiên cứu Mở (ORFG) đã được dịch sang tiếng Việt
Tổng hợp các bài của Liên minh S (cOAlition S) đã được dịch sang tiếng Việt
Europeana - mô hình mẫu về hệ thống liên thông, Dữ liệu Mở (Liên kết) và dữ liệu FAIR của OpenGLAM/Văn hóa Mở
Năm Khoa học Mở & Chuyển đổi sang Khoa học Mở - Tổng hợp các bài liên quan
‘Bộ công cụ Khoa học Mở của UNESCO’ - Các bản dịch sang tiếng Việt
Các tài liệu chính sách và công cụ chính sách trong Loạt Nghiên cứu có Trách nhiệm của chính phủ Phần Lan đã được dịch sang tiếng Việt
Định nghĩa các khái niệm liên quan tới Khoa học Mở
‘Digcomp 2.2: Khung năng lực số cho công dân - với các ví dụ mới về kiến thức, kỹ năng và thái độ’, EC xuất bản năm 2022
‘ĐÁNH DẤU KHÓA HỌC MỞ VÀ KHAM ĐƯỢC: CÁC THỰC HÀNH TỐT NHẤT VÀ CÁC TRƯỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH’ - VÀI THÔNG TIN HỮU ÍCH
Khóa học cơ bản về Dữ liệu Mở trong chương trình học tập điện tử trên Cổng Dữ liệu châu Âu
Các thành phần cơ bản trong kế hoạch tổng thể xây dựng chính sách tài nguyên giáo dục mở – OER (Open Educational Resources) - bản toàn văn